Publikacje: Książki

Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś

Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś

Na rynku publikacji wydawniczych przeznaczonych dla najmłodszych czytelników pojawiła się nowa pozycja – „Wyprawy z Etnoekipą. Poznaj dawną wieś”. Publikacja złożona z sześciu tomików wydana została staraniem Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi. Omawia ona poszczególne zagadnienia związane z życiem dawnej wsi – od połowy XIX wieku do lat 50. wieku XX.

Diabeł w Przeworsku nie taki straszny – przeworskie demony z szuflady Katarzyny Ignas

Diabeł w Przeworsku nie taki straszny – przeworskie demony z szuflady Katarzyny Ignas

Materiał do tematu leżał przez dłuższy czas w szufladzie z powodu jego niszowości – przyznaje Katarzyna Ignas – autorka publikacji Topiec, błąd, lizibożek i dzidko. Relikty ludowych wierzeń demonologicznych z okolic Przeworska. We wstępie do książki, będącej jednocześnie komentarzem do wystawy pod tymże tytułem, autorka podkreśla, że podejmując się opracowania kierowała nią przede wszystkim chęć zwrócenia się ku lokalnej kulturze duchowej i wiedzy ludowej, zachowanych w przekazach ustnych.

Chrystus w drodze. Wizerunki postaci Jezusa Chrystusa w tradycji ludowej

Chrystus w drodze. Wizerunki postaci Jezusa Chrystusa w tradycji ludowej

Jak zauważa sam autor Jarosław Eichstaedt w publikacji Ludowy wizerunek Jezusa Chrystusa, postać Chrystusa nie była do tej pory w centrum zainteresowania badaczy kultury tradycyjnej. Z całą pewnością częściej opisywaną, bo też częściej gloryfikowaną w tradycyjnej polskiej religijności, była i jest postać Matki Boskiej. To „kult maryjny był począwszy od późnego średniowiecza, wyjątkowo mocno w Polsce rozwinięty i silniejszy niż w innych krajach europejskich”. Wspomniane wydawnictwo stara się zmniejszyć zaistniałą dysproporcję.

Rozkopaczewskie pieśni opracowane przez Mariana Chyżyńskiego

Rozkopaczewskie pieśni opracowane przez Mariana Chyżyńskiego

Nakładem lubelskiego Wydawnictwa Muzycznego POLIHYMNIA ukazało się opracowanie Mariana Chyżyńskiego zatytułowane Przekazane dziedzictwo. Unikatowe pieśni z Rozkopaczewa. Otwiera je krótki szkic Ocalanie dziedzictwa, przedstawiający trudną sytuację muzyki ludowej po zmianach społeczno-politycznych, które nastąpiły w Polsce po II wojnie światowej. Autor tegoż wstępu (niestety wydawca nie poinformował, kto nim jest) krytycznie odniósł się do, jak to nazwał, „tzw. ludowych zespołów pieśni i tańca” i podkreślił, że ich „repertuar nie miał żadnego związku z tradycyjną polską kulturą ludową”.

Lubelskie pieśni „za Obrazem” w opracowaniu Agaty Kusto

Lubelskie pieśni „za Obrazem” w opracowaniu Agaty Kusto

Niezwykle ważną częścią pobożności na ziemiach polskich jest kult maryjny. Wydaje się, że dziś nie da się mówić o religijnej spuściźnie kulturowej, bez nawiązana do postaci Bogurodzicy. Wraz z rozwojem różnorodnych form tego kultu, a zwłaszcza „zejściem ich pod strzechy”, zauważamy wzmożoną działalność, cechującą się przenikaniem wzajemnych wpływów twórczości profesjonalnej i ludowej. Ta ostatnia to zarówno adaptacje, jak i oryginalna twórczość własna.

Jak rozmawiać o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego?

Jak rozmawiać o ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego?

W tym roku mija sześć lat od momentu, w którym Polska ratyfikowała akt prawa międzynarodowego, jakim jest Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 roku. Ratyfikacja konwencji oznaczała jednocześnie przyjęcie zobowiązania do zbudowania takiego systemu ochrony, który umożliwiłby jak najszersze włączanie w proces ochrony samych depozytariuszy, a jednocześnie by idee ochrony propagować w jak najszerszych kręgach naukowych i regionalistycznych.

Opolskie legendy i bajki

Opolskie legendy i bajki

Czarodziejskie opowieści zebrane przez prof. Dorotę Simonides prezentują Czytelnikom ważną część opolskiego dziedzictwa kulturowego. „Chciałabym także wierzyć – powiada Autorka – że lektura tych opowieści będzie szczerze bawić, bo dawni mieszkańcy tych ziem słynęli ze swego poczucia humoru, i że będzie to niezwykłe spotkanie ze światem, o którym i dziś marzymy: takim, gdzie zwycięża umiłowanie sprawiedliwości, a tradycja stanowi dobro szanowane przez wszystkich”.

Śpiewająca lipka. Bajki Słowian zachodnich

Śpiewająca lipka. Bajki Słowian zachodnich

Wznowienie popularnego, potężnego tomiszcza, będącego niegdyś ukochaną lekturą i wielkim bestsellerem w PRL. Zawiera 62 utwory pochodzące z ziem polskich, czeskich, łużyckich, słowackich, mające swoje korzenie w regionalnej tradycji i ludowej mądrości.

Pamięć smaków. Tradycje kulinarne w powiecie radzyńskim

Pamięć smaków. Tradycje kulinarne w powiecie radzyńskim

Pamięć smaków. Tradycje kulinarne w Powiecie Radzyńskim (południowe Podlasie) to praca zbiorowa pod red. Jolanty Bilskiej (Radzyń Podlaski 2016, 50 s.), prezentujący przepisy i tradycje kulinarne regionu. Powstał w ramach projektu, zrealizowanego przez Radzyńskie Stowarzyszenie Inicjatyw Edukacyjnych przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II w Radzyniu Podlaskim i Starostwo Powiatowe w Radzyniu Podlaskim pod patronatem Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie.

Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach

Dziady. Rzecz o wędrownych żebrakach i ich pieśniach

Bohaterami niniejszej książki są wędrowni dziadowie-żebracy. Stanowili oni dawniej niezwykle barwną i aktywną grupę, która odgrywała istotną rolę w życiu tradycyjnych społeczności wiejskich. Byli swego rodzaju pośrednikami między światem żywych i zmarłych, modlili się, śpiewali pieśni, przynosili nowiny z dalekiego świata. Jednocześnie ze względu na swoją obcość i odmienność oraz otaczającą ich aurę tajemniczości wywoływali żywe zainteresowanie i skrajnie zróżnicowane reakcje.

Turonie, żandary, herody

Turonie, żandary, herody

Wraz z nastaniem zimy na polskich wsiach od wieków pojawiają się przebierańcy. Chodzą od Bożego Narodzenia, przez karnawał, aż do Wielkanocy. Są trochę straszni, trochę śmieszni – i zupełnie niezwykli. Kim są? Jak się nazywają? Jak wyglądają? Co ich łączy? Co przynoszą i czego chcą? Tego z książki Anny Kaźmierak dowiedzą się nie tylko dzieci.

„Etnografia” – unikatowe dzieło Profesora Mariana Pokropka

„Etnografia” – unikatowe dzieło Profesora Mariana Pokropka

W ostatnich latach rynek wydawniczy dotyczący polskiej kultury ludowej wyraźnie wzrastał, jednakże od dawna nie pojawiło się dzieło o randze opracowania Mariana Pokropka.[1] Zamysł autorski był dalece skromniejszy. W pierwszej wersji miał to być tylko skrypt dla studentów archeologii. Jednak w ostatecznej realizacji powstało dzieło wybitne i to w różnych odniesieniach.

Melodie ludowe od Ostrowa

Melodie ludowe od Ostrowa

„Melodie ludowe od Ostrowa” to zbiór melodii z kilku wsi z okolic Ostrowa Wielkopolskiego, które zebrał i opracował w latach 30. i 60. XX wieku Franciszek Mucha – pedagog i regionalista. Materiał, który przez wiele lat znajdował się w archiwum Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM w Poznaniu został wydany przez Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej.

Współczesne świętowanie na Górnym Śląsku

Współczesne świętowanie na Górnym Śląsku

W 2018 roku ukazała się nowa publikacja zatytułowana Czas niezwykły. Obrzędowość doroczna na Górnym Śląsku wydana przez Regionalny Instytut Kultury w Katowicach. Książka jest jednym z efektów rzeczowych realizowanego przez tę instytucję projektu pod nazwą Mapa Obrzędowa Górnego Śląska, którego zadaniem była dokumentacja żywych zwyczajów i obrzędów dorocznych na terenie tej części historycznej ziemi górnośląskiej, która leży współcześnie w granicach administracyjnych województwa śląskiego i opolskiego.

Nadbużańskie tradycje tkackie w albumie Bożenny Pawliny-Maksymiuk „Perebory”

Nadbużańskie tradycje tkackie w albumie Bożenny Pawliny-Maksymiuk „Perebory”

Stan badań nad pereborami [1] – tradycyjną techniką tkania wybieraną, wykonywaną w Polsce na terenach północno-wschodniej Lubelszczyzny – wzbogacił się w 2019 roku o publikację Bożenny Pawliny-Maksymiuk zatytułowaną Perebory. Nadbużańskie tradycje tkackie. Tę 104-stronicową książkę albumową firmuje założony i prowadzony przez autorkę Nadbużański Uniwersytet Ludowy, mający siedzibę w Husince (pow. Biała Podlaska).

Krótki kurs zdobienia jajek, czyli kilka słów o książce Katarzyny Kraczoń „Pisanki”

Krótki kurs zdobienia jajek, czyli kilka słów o książce Katarzyny Kraczoń „Pisanki”

Na samym początku zdradzę czytelnikowi zakończenie, by jeszcze bardziej zachęcić go do przeczytania omawianej książki. To dobra i bardzo pożyteczna publikacja. Jest ona albumem fotografii zdobionych jaj, a zarazem poradnikiem dla każdego, kto chciałby zająć się wspomnianą pracą, pozwala przy tym poszerzyć swoją wiedzę na ten temat. To dzieło popularyzatorskie, zachowujące zarazem reguły tekstu naukowego.

Wesele w Husowie. Śladami twórcy ludowego

Wesele w Husowie. Śladami twórcy ludowego

„Wesele w Husowie – śladami twórcy ludowego” to wyjątkowa publikacja wzbogacająca katalog polskiej literatury regionalnej. Książka zawiera materiały dotyczące wesela husowskiego zapamiętane i spisane przez Władysława Leniara, muzykanta, nauczyciela, społecznika z Husowa (woj. podkarpackie). Autorką i pomysłodawcą książki jest wnuczka Grażyna Sordyl.

Łemkowska Książeczka

Łemkowska Książeczka

Łemkowie. Kolorowe stroje, oryginalny język, piękna muzyka i wspaniałe krajobrazy. Czy tylko to wyróżnia tę etniczną mniejszość? Co to jest chyża? Jak wygląda łemkowska cerkiew i ikonostas? Kto zakłada czuchę? Co łączy Nikifora, Warhola i Nowosielskiego? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań można znaleźć w „Łemkowskiej Książeczce” wydanej przez Fundację Stara Droga.

Licho i inni

Licho i inni

Książka Agnieszki Taborskiej „Licho i inni” nowocześnie, dowcipnie i poetycko podejmuje tematykę polskich legend. W zaskakujący sposób interpretuje motywy ludowe i elementy rodzimego folkloru. „Licho i inni” to przepisane na nowo polskie, i szerzej – słowiańskie, baśnie uwzględniające wrażliwość dzisiejszego czytelnika.

Rośnij muzyczko, rośnij… Polskie instrumenty ludowe

Rośnij muzyczko, rośnij… Polskie instrumenty ludowe

„Rośnij muzyczko, rośnij…” to wydana przez Stowarzyszenie Twórców Ludowych we współpracy z Fundacją Stara Droga książeczka dla dzieci, prezentująca polskie instrumenty ludowe. Znajdziemy w niej opisy ponad 20 instrumentów z różnych regionów etnograficznych Polski. Jak zaznaczają autorzy jest to książeczka do zabawy. Opisy uzupełnione są ciekawymi zadaniami, łamigłówkami i zagadkami nawiązującymi do poszczególnych instrumentów.

Śpiew tradycyjny — modele edukacji. Doświadczenia polskie i serbskie

Śpiew tradycyjny — modele edukacji. Doświadczenia polskie i serbskie

Publikacja pod tytułem „Śpiew tradycyjny — modele edukacji. Doświadczenia polskie i serbskie” jest swoistym podsumowaniem projektu „Masterklasy”, który odbywał się w Warsztatach Kultury w 2017 roku, a także zbiorem tekstów na temat edukacji formalnej i pozaformalnej śpiewu tradycyjnego, ukazujących doświadczenia polskie i serbskie, których przykładów trudno szukać w dotychczasowej literaturze.

Pieśń ludowa fundamentem edukacji muzycznej

Pieśń ludowa fundamentem edukacji muzycznej

Niniejsza pozycja jej autorstwa – Pieśń ludowa fundamentem edukacji muzycznej – składa się z dwóch części. Pierwsza przedstawia ogólnie fenomen pieśni ludowej oraz jej istnienie w twórczości artystycznej. Część druga sytuuje pieśń ludową w koncepcjach edukacyjnych, przede wszystkim koncepcji kodalyowskiej.

Cuda-niewidy. Zagadki dla młodszych i starszych

Cuda-niewidy. Zagadki dla młodszych i starszych

W książce znajduje się całe mnóstwo zagadek, zadań na spostrzegawczość, labiryntów i fabularnych zwrotów akcji gwarantujących wspaniałą zabawę. A wszystko rozgrywa się w znanym już czytelnikowi z „Cudów wianków”, pełnym barw i kształtów świecie polskiego folkloru doskonale zilustrowanym przez Mariannę Oklejak.

Śląska mądrość ludowa według Doroty Simonides

Śląska mądrość ludowa według Doroty Simonides

Z badań nad górnośląskim dziedzictwem kulturowym. Korzenie śląskiej kultury ludowej. Życie wpisane w cykl czterech pór roku. Wspólnota radości. Jesień życia i jego kres. Lecznictwo ludowe. Przyroda w wierzeniach ludowych. Człowiek pokonuje demony. Oto tytuły rozdziałów najnowszej książki Doroty Simonides.

Rzeźby gliniane Władysławy Prucnal

Rzeźby gliniane Władysławy Prucnal

Ponad 60 lat pracy twórczej Władysławy Prucnal, urodzonej w 1935 roku w Medyni Głogowskiej (pow. Łańcut), zostało uhonorowane w sposób doskonały: biografią autorstwa Christine Rickards-Rostworowskiej. Angielka, historyczka sztuki i biografka, opisuje twórczość i sylwetkę W. Prucnal jako fenomen.

Aż tu nagle… Bajki ze zbiorów Oskara Kolberga

Aż tu nagle… Bajki ze zbiorów Oskara Kolberga

Książka zawiera wybrane teksty, stanowiące charakterystyczne przykłady tradycyjnej prozy ludowej, przekazywanej ustnie z pokolenia na pokolenie. Teksty pochodzą z wielu regionów dawnej Polski i prezentują różne typy ludowych opowieści: od bajek magicznych, o cudownych bohaterach i zdarzeniach, poprzez legendy o treści religijnej, po pełne komizmu i dowcipnych konceptów anegdoty.

Obrzędowość doroczna południowo-wschodniej Polski według Andrzeja Karczmarzewskiego

Obrzędowość doroczna południowo-wschodniej Polski według Andrzeja Karczmarzewskiego

W 2011 roku ukazała się publikacja, łącząca formułę monografii naukowej i bogato ilustrowanego albumu, dotycząca polskiej obrzędowości dorocznej. Autorem książki zatytułowanej Ludowe obrzędy doroczne w Polsce południowo-wschodniej jest Andrzej Karczmarzewski, badacz kultury tradycyjnej, etnograf i wieloletni kustosz Muzeum Etnograficznego im. Franciszka Kotuli w Rzeszowie.

O folklorze pieśniowym Zaolzia

O folklorze pieśniowym Zaolzia

Problematyką kultury muzycznej na tle kultury regionalnej, przy równoczesnym przedstawieniu wydarzeń historycznych i politycznych, podjęła się Magdalena Szyndler prezentując swój materiał w pracy Folklor pieśniowy Zaolzia. Uwarunkowania, typologia i funkcje. Publikacja została wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w 2011 roku.

Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego

Książka Michała Głuszkowskiego pt.: Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko-augustowskiego, jest owocem wieloletnich badań zarówno archiwalnych jak i terenowych autora. Jest to również próba podsumowania szeregu prac badawczych realizowanych przez pracowników Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, dotyczących sytuacji językowej niezwykle interesującej mniejszości religijnej, jaką są staroobrzędowcy.

„Historie dopowiedziane“. Wystawa twórczości Wiktora Chrzanowskiego

“Historie dopowiedziane. Twórczość Wiktora Chrzanowskiego” to ekspozycja, którą będzie można oglądać w Muzeum Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu od 27 października 2011 do 29 lutego 2012 r. Jest to pierwsza monograficzna wystawa prezentująca w tak szerokim zakresie trzydziestoletni dorobek toruńskiego artysty nieprofesjonalnego – malarza, rzeźbiarza, ubiegłorocznego laureata prestiżowej nagrody im. Oskara Kolberga.

O arcydziełach podlaskich tkaczek

W ramach tego programu Muzeum Podlaskie w Białymstoku wydało w 2009 roku publikację Tkanina dwuosnowowa z tekstem Wojciecha Kowalczuka i fotografiami Andrzeja Sokólskiego i Piotra Męcika. Jest to jeden z pomysłów tej placówki na promocję sztuki ludowej i zbiorów muzealnych, dający możliwość poznania osobliwości tego terenu – tkaniny dwuosnowowej.

Powracające wspomnienia Janiny Radomskiej z Radzięcina

Zbiór prozy Janiny Radomskiej, zatytułowany Powracające wspomnienia, to kolejna publikacja wydana w serii Biblioteki “Dziedzictwo” Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Po wzięciu do ręki tego wydawnictwa uwagę czytelnika przykuwają zrazu zamieszczone na jego końcu fotografie – odkrywające jeszcze przed rozpoczęciem lektury, kim jest Autorka.