Tekst: dr Weronika Grozdew-Kołacińska
Ukazało się kolejne świetne wydawnictwo Zbiorów Fonograficznych IS PAN. Najstarsze zapisy dźwiękowe bodaj najpiękniejszego polskiego śpiewu – śpiewu kurpiowskiego.
Wydawnictwo ze wszech miar pożądane, bo – z jednej strony wypełniające lukę w prezentowaniu oryginalnych przekazów folkloru muzycznego tej części Mazowsza, z drugiej – ukazujące wyjątkowo oryginalny, pod względem maniery i zachowawczości, tradycyjny repertuar wokalny.
Znamienne, że to z niego najobficiej i najchętniej czerpią dziś wykonawcy muzyki inspirowanej folklorem Polski nizinnej. Autor projektu – Jacek Jackowski (we współpracy z Martą Deptułą) dokonał bardzo trafnego wyboru kurpiowskiego repertuaru.
Na płycie znalazły się, bowiem, nagrania najwybitniejszych śpiewaków Puszczy Zielonej, prezentujące zarówno różnobarwność indywidualnych stylów wokalnych (Brzozowy, Mierzejek, Żarnochowa, Pabich) jak i specyfikę kurpiowskiego śpiewu w ogóle.
Układ treściowy pieśni jest swego rodzaju scenariuszem – w metaforycznych i dosłownych odsłonach ukazującym wątki ludzkiego życia, od dziecięctwa po kres. Dużo w nim obrazów wesela i kochania, przeszywających archaicznością brzmienia. Ale całości dopełniają śpiewy niemal z każdego gatunku, bo nie brak kołysanek, piosenek dziecięcych, rekruckich, obyczajowych, jak również tak bardzo ważnych dla kultury ludowej, refleksyjnych, głęboko semantycznych pieśni religijnych.
Foniczna sfera płyty skupia się na wiernym oddaniu archiwalnej, trochę „nie z tego świata”, atmosfery. Być może dla przeciętnego odbiorcy to zbyt trudne wyzwanie i bariera nieprzystępności, ale dla konesera i pasjonata ludowego brzmienia to niewątpliwy walor, dzięki któremu sięga on wyobraźnią do czasów entuzjastycznego „łowienia” tego, co z polskiej tradycji ludowej pozostało, zaś aparatura i taśma nagrywająca, choćby najokrutniej chrapliwa, pozostawała w sferze marzeń wielu zbieraczy.
Oprócz wspaniałej dokumentacji audialnej prezentowanej na płycie uznanie budzi opracowanie merytoryczne do niej wprowadzające.
Praca źródłowa, jakiej dokonał autor opracowania (Jacek Jackowski), jest imponująca. W niewielkiej z pozoru książeczce, dołączonej do albumu, zawarł bardzo szczegółowe informacje oddające istotę „puszczańskiej” tradycji wokalnej.
Strona graficzna, budząca błyskawiczne skojarzenie z borem, również w swoisty sposób oddaje ducha tej „olekanej” leśnej pieśni, którą echo niesie daleko i długo… aż do teraz.