Film pt. „Uniwersytet Jana Gacy” powstał ze zdjęć archiwalnych (różnych autorów) oraz współczesnych. Przedstawia postać nieżyjącego już skrzypka z podradomskiej wsi.
Przez ostatnie 14 lat jego życia, najpierw z Olsztyna a potem z całej Polski przyjeżdżali do niego młodzi ludzie, „po muzykę”. Uczyli się od niego i stopniowo stawali się samodzielnymi muzykantami.
Niezwykła, pełna ciepła i naturalności relacja między Janem Gacą a uczniami opierała się na rzeczywistej wymianie – on uczył, dawał muzykę i wiedzę o świecie, w którym wyrósł, oni dawali zapał, zaangażowanie, obecność i troskę. Po długich latach uśpienia, za sprawą młodych przybyszów, muzyce Jana Gacy, która wiele lat była nie praktykowana przypadło w udziale drugie życie. Drugie życie otworzyło się również przed młodymi ludźmi, którzy po raz pierwszy wzięli do ręki instrument i zaczęli odkrywać świat wiejskiej muzyki.
Film pokazuje niezwykłe zjawisko jakim była relacja uczniów z panem Janem, a jednocześnie jest jedną z pierwszych filmowych rejestracji ruchu istniejącego od lat 90., związanego z ideą rekonstrukcji muzyki tradycyjnej w jej oryginalnym kształcie.
Obraz ma służyć przełamywaniu stereotypów myślenia o muzyce ludowej jako o skansenie oraz zachęceniu kolejnych kręgów osób do sięgnięcia po tę muzykę.
Reżyseria: Jagna Knittel
Produkcja: Fundacja Wszystkie Mazurki Świata, Instytut Muzyki i Tańca
* * *
Jan Gaca (ur. 1933 w Przystałowicach Małych – zm. 23 sierpnia 2013) – muzykant, skrzypek ludowy z regionu Radomszczyzny, okolic Przysuchy. Uczył się u swoich braci Piotra (skrzypka) i Władysława (harmonisty) oraz okolicznych muzykantów. Grał od 16. roku życia na zabawach i weselach w okolicach Potworowa, Sadów i Nieznamierowic. Uczestnik przeglądów i festiwali muzyki ludowej. Wielokrotny laureat Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Laureat Nagrody im. Oskara Kolberga. Współpracował z zespołem śpiewaczym “Zakukała kukułecka” z Gałek Rusinowskich, grywał z harmonistą Marianem Pełką z Kłudna i kuzynem Stefanem Gacą – bębnistą. Jan Gaca w 2013 roku został laureatem Dorocznej Nagrody Ministra MKiDN za całokształt twórczości.
* Foto: Jan Gaca, kadr z filmu pt. „Uniwersytet Jana Gacy”