Artykuły

Z historii tańca ludowego na Śląsku Cieszyńskim

Z historii tańca ludowego na Śląsku Cieszyńskim

Taniec na Śląsku Cieszyńskim, a szczególnie w Beskidzie Śląskim, ściśle związany był z obrzędowością doroczną i rodzinną, między innymi z okresem bożonarodzeniowym – z chodzeniem po kolędzie, świętem Trzech Króli, mikołajami (zwyczajem występującym tylko w tym regionie etnograficznym), i wielkanocnym – z marzanną czy goikiem.

Współczesne życzenia świąteczne z okazji Bożego Narodzenia i Nowego Roku

Współczesne życzenia świąteczne z okazji Bożego Narodzenia i Nowego Roku

Życzenie to niezwykle istotna kategoria kulturowa nie tylko dla współczesności ale także dla zachowań typu tradycyjnego. W kulturze ludowej różnych narodów rozwinęły się specjalne, obrzędowe formy przekazywania życzeń. Szczególnie charakterystyczne związane są z cyklami obrzędów dorocznych, w tym zimowych i wiosennych.

Co pokazał korowaj? O zwyczajach związanych z korowajem

Co pokazał korowaj? O zwyczajach związanych z korowajem

Korowaj jest obrzędowym ciastem charakterystycznym dla wschodnich rejonów Polski, a także dla Ukrainy i Białorusi, gdzie zwyczaj jego wypiekania jest kultywowany. Na Podlasiu był pieczony na Zwiastowanie, 7 kwietnia oraz w dniu św. Jerzego, przypadającym na 6 maja. Na Zwiastowanie NMP piekło się tzw. busowe łapy, wkładane później do bocianiego gniazda.

Literatura ludowa. Stan współczesny (część 2)

Literatura ludowa. Stan współczesny (część 2)

Biorąc pod uwagę rodzaje i gatunki literackie należy stwierdzić, że współczesną literaturę ludową współtworzy przede wszystkim liryka, w dalszej kolejności proza autorska, następnie zapisy przywoływanych z międzypokoleniowej pamięci tradycyjnych wierzeń, obrzędów, zwyczajów i obyczajów. Spotyka się również teksty satyryczne i pamfletowe o aktualnej tematyce, fraszki i inne formy epigramatyczne.

Literatura ludowa. Tendencje i perspektywy rozwoju (część 3)

Literatura ludowa. Tendencje i perspektywy rozwoju (część 3)

Literatura ludowa nie jest nadal całkowicie rozpoznana, m.in. z powodu właściwej sobie dynamiki rozwojowej, zmieniających się uwarunkowań społeczno-kulturowych, a także w wyniku pozostawania wielu utworów w rękopisach. Nie ma ponadto spójnego systemu informacji o zasobach archiwalnych, wspólnej bazy danych osobowych o zasięgu ogólnopolskim, a druki zwarte są w większości edycjami niskonakładowymi. W takim stanie rzeczy trudno formułować uogólnienia i wytyczać linie rozwoju.

Wielki Tydzień i Wielkanoc w tradycji ludowej

Wielki Tydzień i Wielkanoc w tradycji ludowej

Wielki Tydzień oraz cykl związanych z nim uroczystości i obrzędów to ostatni tydzień Wielkiego Postu, przypadający pomiędzy dwiema wielkimi niedzielami: Palmową i Wielkanocną. Charakteryzuje się on bardzo bogatą liturgią, obfituje także w liczne tradycje ludowe, zwyczaje domowe i intensywne przygotowania świąteczne.

O pisankach, palmach i zwyczajach wielkanocnych

O pisankach, palmach i zwyczajach wielkanocnych

Pisanki, czyli współcześnie jajka barwione lub wzorzyście zdobione, dominują w naszej obrzędowości ludowej już od stuleci. Prawie na całym świecie są symbolem uniwersalnym, symbolem życia i rozrodczości, symbolem miłości i sił witalnych, a w Polsce także najbardziej charakterystycznym atrybutem świąt Wielkanocnych.

Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN

Zbiory Fonograficzne Instytutu Sztuki PAN

Historia najstarszej kolekcji nagrań dźwiękowych polskiej muzyki tradycyjnej sięga dwudziestolecia międzywojennego oraz powojennej działalności Jadwigi i Mariana Sobieskich na polu dokumentacji fonograficznej polskiego folkloru muzycznego.

„Zeszło z nieba Dziecię na promieniach gwiazdy… “ – o polskich tradycjach bożonarodzeniowych

„Zeszło z nieba Dziecię na promieniach gwiazdy… “ – o polskich tradycjach bożonarodzeniowych

W polskiej tradycji Święta Bożego Narodzenia, ze względu na różnorodność obrzędów i zwyczajów, bogatą symbolikę oraz niepowtarzalny nastrój, zajmują miejsce szczególne. I choć należą one do najważniejszych i największych świąt w liturgii Kościoła powszechnego, to jednak, zwłaszcza w ostatnich latach, podkreśla się dość mocno ich rodzinny charakter.