Okolice Janowa Lubelskiego od lat uznawane są przez badaczy za jeden z najciekawszych zakątków etnograficznych Polski. Oprócz bogactwa archaicznych pieśni, mnogości artystów śpiewaków, instrumentalistów, zespołów i kapel ludowych znany jest również z wykonywania tradycyjnego rękodzieła i rzemiosła ludowego.
Do niedawna wyrabiano tutaj piękne malowane skrzynie wianne (Krzemień, Frampol, Biłgoraj), do dziś w Łążku Garncarskim wykonywana jest tradycyjna ceramika zaliczana do najpiękniej zdobionych wyrobów garncarskich w Polsce, drewniane łuby wykorzystywane do produkcji tradycyjnych sit (okolice Biłgoraja), a także plastyka obrzędowa – pisanki batikowe, kwiaty z bibuły, etc.
Niezwykle ciekawą gałęzią rzemiosła ludowego tego rejonu jest plecionkarstwo m.in. wykonywane przez Aleksandra Bielaka ze Zdzisławic koszyki z korzenia sosny. Nadmienić należy iż w regionie tym znajdują się jedne z największych kompleksów leśnych w Polsce (Lasy Janowskie, Puszcza Solska), w których dominującym drzewem jest sosna. Uprawiana przez pana Aleksandra Bielaka twórczość ściśle związana jest z przyrodą. Obecnie wykonywanie koszyków z korzenia sosny jest unikatowym rzemiosłem nie tylko w regionie ale i w skali całego kraju.
W roku 2022 Mistrz Aleksander Bielak oraz uczeń Krzysztof Butryn od lipca do grudnia realizowali projekt stypendialny Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi pt. „Kobiałki – kosze z korzenia sosny”, który miał na celu podtrzymanie oraz zachowanie od zapomnienia zanikającej w tym regionie umiejętności wytwarzania koszy z korzenia sosny.
Pan Olek jest skarbnicą wiedzy jeśli chodzi o dawne zwyczaje i tradycje ludowe. Jest Mistrzem w swoim fachu – wyplatania nauczył się sam, będąc małym chłopcem, zmusiła go do tego sytuacja życiowa. Jego wiedza, doświadczenie i umiejętności w pozyskiwaniu materiału, jego obróbki jak i samego wyplatania są nieocenione – mówi Krzysztof Butryn.
Oprócz podstawowej wiedzy niezbędnej do wyplatania koszyków uczeń poznał różne „patenty”, które ułatwiają pracę.
Dzięki stypendium nauczyłem się samemu pozyskiwać materiał (korzenie sosny) jak również wykonywać własnoręcznie proste narzędzia służące do obróbki materiału. Możliwość cyklicznych i systematycznych spotkań pozwoliła mi poznać tradycyjne techniki wyplatania oraz przyswoić nowe umiejętności rękodzielnicze – dodaje stypendysta.
28 grudnia 2022 roku w Gminnym Ośrodku Kultury w Kocudzy odbyło się podsumowanie projektu. Na program składała się m.in.: prezentacja sylwetki mistrza i ucznia, pokaz zdjęć oraz wystawa prac powstałych w ramach projektu stypendialnego. Więcej o projekcie na stronie: http://www.sukabilgorajska.pl/kobialka
Zrealizowano w ramach Stypendium Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi.
