Izba Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie

Izba Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie to jedyna w Polsce izba regionalna, w której znajdują się unikalne na skalę światową tkaniny dwuosnowowe.

Czym jest Tkanina Dwuosnowowa? Jak to się robi?

Tkactwo dwuosnowowe, zwane też podwójnym, należy do najciekawszych zjawisk współczesnej polskiej sztuki ludowej. Do niedawna popularne na zwartym obszarze północno-wschodniej Polski, przetrwało do dzisiaj w Janowie i kilku okolicznych miejscowościach. Wełniane, dekoracyjne tkaniny, zwane często “janowskimi dywanami”, łączą w swoim wzornictwie tradycję ze współczesnością. Wykonuje się je z naturalnej przędzy wełnianej unikatową techniką, na drewnianych ręcznych warsztatach. Do tkania użyte są dwa wątki w dwóch kontrastowych kolorach i osnowa, także w dwóch kolorach.

W ten sposób na krośnie powstają dwie tkaniny o splocie płóciennym połączone ze sobą wzorem i bordiurą. Wzór wybiera się za pomocą cienkiej listewki zwanej „prątkiem”, choć wzory wychodzą kanciaste, to są bardzo piękne w swej prostocie.

Odrobina historii

Początki janowskiego tkactwa dwuosnowowego etnografowie szacują na połowę XIX wieku. Umiejętność ta dotarła do Janowa prawdopodobnie za pośrednictwem tkaczy mazurskich, od których gospodynie wiejskie uczyły się techniki i pierwszych wzorów takich jak motyw gwiazdy, rombu, palmety, listka, winnej gałązki i korowodu weselnego. Umiejętności te były przekazywane z pokolenia na pokolenie i w drugiej połowie XX wieku było ponad 40 kobiet zajmujących się tkactwem. Obecnie w regionie jest około 8 aktywnych pracowni tkackich, z czego 6 w Janowie i okolicznych miejscowościach.

Wędrówkę po pracowniach tkackich warto zacząć od Izby Tkactwa Dwuosnowowego, która znajduje się na Szlaku tradycji rękodzieła ludowego Podlasia oraz na szlaku „Kraina wątku i osnowy”.

Izba Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie istnieje od 1986 r. ale w budynku tym siedzibę swoją miały kiedyś również Ośrodek Kultury i Gminna Biblioteka Publiczna, a w latach 90-tych także Zawodowa Szkoła Tkactwa. W 2012 r. ośrodek kultury i biblioteka zostały przeniesione do nowej siedziby przy ul. Sokólskiej w Janowie, a budynek Izby Tkactwa został gruntownie wyremontowany i ponownie przekazany do prowadzenia działalności związanej z promocją janowskiego tkactwa dwuosnowowego.

Odwiedzając janowską Izbę można obejrzeć wystawę około pięćdziesięciu dywanów i makat twórców z ośrodka janowskiego, a także zobaczyć jak wyglądają i działają ponad stuletnie krosna.

Krosna te nadal są w użyciu, dzięki organizowanym tutaj pokazom tkackim prowadzonym przez jedną z twórczyń. Chętni mogą spróbować swoich sił za krosnem i przekonać się jak trudna jest to technika tkacka.

Izba Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie
ul. Białostockiej 14, 16-130 Janów
Wtorki w godz. 8 – 16
Czwartki w godz. 8 – 16
Soboty w godz. 8 – 14

Grupy zorganizowane proszone są o wcześniejszy kontakt: tel. 857 216 043, e-mail: goksit.janow@gmail.com.

Adres do kontaktu:
Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Janowie
ul. Sokólska 18, 16-130 Janów

Pracownie tkackie w Gminne Janów:

Alicja Kochanowska, ul. Nadrzeczna 3, 16-130 Janów, tel.857216036
Ludgarda Sieńko, ul. Sokólska 8, 16-130 Janów, tel.857216174
Danuta Radulska, Wasilówka 18, 16-130 Janów, tel.500006249, 857216024
Teresa Pryzmont, Wasilówka 19, 16-130 Janów, tel.857216364, 887636739
Karolina Radulska, Wasilówka 16, 16-130 Janow, tel.501814313
Helena Gołko, Trofimówka 29, 16-130 Janów, tel.857216604, 509532409