klocka drzeworytniczego z warsztatu
Kostryckich w Płazowie.
Zbiory Muzeum Etnograficznego
im. Seweryna Udzieli w Krakowie
W stulecie istnienia Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie uruchomiło Wirtualne Muzeum Drzeworytów Ludowych. Celem projektu jest dokumentacja i udostępnianie wiedzy o polskim drzeworytnictwie ludowym.
To jedyny taki w Polsce projekt, który ma dokumentować i udostępniać wiedzę o tej dziedzinie sztuki.
Dla profesjonalistów muzeum ma być miejscem wymiany informacji i doświadczeń. Dla innych odbiorców ma stwarzać przestrzeń edukacji i zabawy oraz pole twórczej inwencji.
Jesteśmy bowiem przekonani, że drzeworyty ludowe stanowiąc wybitne, choć wciąż mało znane świadectwo kultury posiadają moc inspirującą wrażliwość współczesnego człowieka.
Na drzeworyty ludowe w Polsce uwagę zwrócono na przełomie XIX i XX
w. Wówczas jednak badacze w niewielkim stopniu interesowali się samymi
twórcami, warsztatami oraz historią zjawiska.
Bardziej koncentrowali
się na poszczególnych dziełach, ich ikonografii oraz cechach stylowych.
W prostocie drzeworytów dostrzegali głównie niezwykłe walory estetyczne
i artystyczne.
Pierwsze opracowania bazowały na niewielkiej
grupie obiektów, te zaś dodatkowo uległy częściowemu rozproszeniu po
1945 roku.
Już w 1948 roku Józef Grabowski – historyk sztuki, muzealnik
i twórca Państwowego Instytutu Badania Sztuki Ludowej w Warszawie –
zwracał uwagę, że wciąż „stoimy przed pełną pracą krytycznego
opracowania i klasyfikacji posiadanego materiału oraz umiejscowienia go
w czasie i przestrzeni, co dopiero umożliwi bardziej syntetyczne ujęcie
i wypowiedzenie o nich ostatniego słowa”.
Od tego czasu do
dziś stosunkowo niewiele się zmieniło. Próbą całościowego podejścia do
tematu była największa dotąd wystawa polskich drzeworytów ludowych zorganizowana
przez Muzeum Etnograficzne w Krakowie w 1970 roku w ramach III
Międzynarodowego Biennale Grafiki oraz towarzyszącego jej
Międzynarodowego Sympozjum poświęconego temu zjawisku.
Niestety wysiłek ten nie przełożył się na kontynuację prac w znaczącej skali. Po roku 1970 pojawiły się głównie pojedyncze opracowania wybranych obiektów.
Do
dziś wciąż niewiele wiemy o historii zjawiska. Dzieje warsztatów i
pochodzenie klocków oraz odbitek nadal budzą pytania. Wielu z autorów
pozostaje bezimiennymi, bądź znamy tylko ich inicjały, a część z
zabytków ludowego drzeworytnictwa dopiero czeka na opracowanie, którego
nie sposób przeprowadzić bez szerokiej kwerendy terenowej i współpracy
wielu instytucji.
Tymczasem współczesne technologie tworzą
znakomite możliwości, by wiedzę o polskich drzeworytach ludowych
zgromadzić, trwale udokumentować, udostępnić i wprowadzić w obieg
współczesnej wrażliwości.
Jak mówią organizatorzy projekt jest odpowiedzią na potrzebę uzupełniania i upowszechniania pogłębionej wiedzy o obiektach rozproszonych i dotąd mało poznanych. Maja nadzieję, że dzięki prowadzonym badaniom odkryte zostaną nieznane dotąd zabytki.
Nowe narzędzie ułatwi współpracę między instytucjami i osobami zajmującymi się dokumentacją, ochroną i upowszechnianiem dziedzictwa kulturowego. Jesteśmy przekonani, że pierwszy portal poświęcony polskiemu drzeworytnictwu ludowemu wyposażony w dwujęzyczny interfejs pozwoli włączyć dane o polskich drzeworytach do szerokiego obiegu kultury.
Odwiedzający stronę moga korzystać z bazy danych, która zapewnia dostęp do informacji o polskich drzeworytach ludowych, przechowywanych w zbiorach publicznych i prywatnych. Dla każdego obiektu założona zostanie karta z najważniejszymi informacjami.
Znajdą się na niej dane dotyczące pochodzenia, czasu powstania, autorów, ikonografii, miejsca aktualnego przechowywania. Informacje uzupełnione zostaną fotografiami.
Możliwość zbliżania obrazów pozwoli wyeksponować detale drzeworytów. Prosta w obsłudze, bogata w opcje wyszukiwarka pozwoli uzyskać odpowiedzi na różnorodne pytania.
Oprócz danych dotyczących poszczególnych obiektów użytkownik znajdzie w niej bogaty materiał ilustracyjny. Interaktywna mapa pozwoli mu na uchwycenie skali i zasięgu zjawiska.
WMDL prezentować będzie wirtualne wystawy i zaprosi użytkowników do samodzielnego tworzenia własnych galerii. Stworzy obszary działań artystycznych odwołujących się do technik drzeworytniczych. Udostępni materiały edukacyjne skierowane do różnych grup odbiorców.
W pierwszym etapie realizacji projektu, do końca 2011 roku w bazie danych znalazły się informacje o dwustu trzydziestu odbitkach i klockach drzeworytniczych z kilku kolekcji z terenu Polski południowo-wschodniej.
Twórcy portalu mają nadzieję, że w najbliższych latach portal rozszerzy
swoją ofertę, zaś baza obejmie swym zasięgiem kolekcje z całej Polski i
innych krajów, w których znajdują się polskie drzeworyty ludowe.
Projekt współfinansowany jest przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Dziedzictwo kulturowe”.
Więcej na stronie www.drzeworyty.pl