fot. Paweł "FOTON" Królikowski
Cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat powinny trafić na
listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – uważają szefowie resortów kultury
obu krajów. Wniosek nominacyjny w tej sprawie jest już gotowy.
Minister
kultury Bogdan Zdrojewski przekazał wniosek ministrowi kultury Ukrainy
Mykhailo Kulunyakowi. Jednocześnie poprosił – zgodnie z wcześniejszymi
ustaleniami oraz
obowiązującymi procedurami – o formalne złożenie dokumentu do Centrum
Światowego Dziedzictwa w Paryżu.
Wniosek jest wynikiem kilkuletniej współpracy reprezentującego stronę
polską Narodowego Instytutu Dziedzictwa z przedstawicielami strony
ukraińskiej: Państwowym Historyczno-Architektonicznym Rezerwatem w
Żółkwi oraz Naukowo- Badawczym Instytutem badania Zabytków w Kijowie.
Prace związane z jego przygotowaniem były finansowane niemal w całości
ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Wspólny wniosek Polski i Ukrainy ma być zgłoszony na dniach, tak
by UNESCO rozpoczęło procedurę wpisania cerkwi na listę jeszcze w 2012
r.
Wniosek dotyczy 16 obiektów. Osiem z nich znajduje się w Polsce. Są
to:
– Cerkiew św. Paraskiewy w Radużu (woj. podkarpackie),
– Cerkiew
Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu (woj. podkarpackie),
– Cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku (woj. podkarpackie),
– Cerkiew
św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku (woj. małopolskie),
– Cerkiew
Opieki Bogurodzicy w Owczarach – dawniej Rychwałdzie (woj.
małopolskie),
– Cerkiew św. Paraskiewy w Kwiatoniu (woj. małopolskie),
– Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych (woj. małopolskie)
– Cerkiew św. Michała Archanioła w Turzańsku (woj. podkarpackie).
Osiem cerkwi po ukraińskiej stronie granicy to:
– Cerkiew Zesłania
Ducha Świętego w Potyliczu (obwód lwowski),
– Cerkiew św. Ducha w
Rohatyniu (obwód iwanofrankowski),
– Cerkiew św. Jerzego w Drohobyczu
(obwód lwowski),
– Cerkiew św. Trójcy w Żółkwi (obwód lwowski),
– Cerkiew
Narodzenia Theotokos w Werbiążu Niżnym (obwód iwanofrankowski),
– Cerkiew
Wniebowstąpienia Pańskiego w Jasinie (obwód zakarpacki),
– Cerkiew św.
Michała Archanioła w Użoku (obwód zakarpacki),
– Cerkiew św. Dymitra w
Matkowie (obwód lwowski).
"Pierwszym etapem procedury jest analiza formalna wniosku przez
ekspertów komitetu UNESCO. Po uzyskaniu pozytywnej opinii wniosek
podlega analizie merytorycznej. Tym samym jest to kolejny etap prac w
ramach wpisu cerkwi na listę UNESCO. Analizie merytorycznej towarzyszy
wizytacja eksperta na miejscu. Jeżeli ekspert pozytywnie zaopiniuje
wniosek wówczas jest on tematem obrad walnego zgromadzenia komitetu
UNESCO" – podkreśla Ministerstwo Kultury.
Najstarsze zachowane drewniane cerkwie w obszarze polskich i
ukraińskich Karpat pochodzą z przełomu XV i XVI wieku.
O ich
wyjątkowości świadczy m.in. różnorodność stylistyki i formy, stanowiąca
jednocześnie powiązaną ze sobą spójną całość. Świątynie są zachowane w
historycznej postaci, dzięki czemu stanowią zabytki o szczególnym
znaczeniu.
Ich walory prezentują cechy charakterystyczne dla regionu, a
jednocześnie wyróżniają budowle w skali ponadregionalnej. Stanowią
doskonały przykład integracji walorów kulturowych i przyrodniczych
lokalnego krajobrazu.
To właśnie drewniane budownictwo sakralne stało
się wyznacznikiem odmienności kulturowej polskich i ukraińskich Karpat.
Lista Światowego Dziedzictwa zawiera spis obiektów objętych
szczególną ochroną UNESCO – filii ONZ- ze względu na ich unikatową
wartość kulturową bądź przyrodniczą.
Obecnie znajduje się na niej 936
obiektów z 153 krajów, w tym 13 z Polski. Są to: Stare Miasto w
Krakowie, Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce, Auschwitz-Birkenau,
Puszcza Białowieska, Stare Miasto w Warszawie, Stare Miasto w Zamościu,
średniowieczny zespół miejski w Toruniu, zamek krzyżacki w Malborku,
Kalwaria Zebrzydowska, Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy, drewniane
kościoły południowej Małopolski, Park Mużakowski oraz Hala Stulecia we
Wrocławiu.
Narodowy Instytut Dziedzictwa realizuje część zadań MKiDN
wynikających z przystąpienia Polski do Konwencji Światowego Dziedzictwa
Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO z 1972 r.
NID zapewnia standardy
ochrony, konserwacji i prezentacji miejsc Światowego Dziedzictwa,
monitoruje i ocenia ich stan, koordynuje prace nad przygotowaniem
planów zarządzania dla poszczególnych miejsc oraz czuwa nad ich
realizacją. Instytut koordynuje także prace nad raportami okresowymi
dotyczących polityki państwa w zakresie realizacji Konwencji Światowego
Dziedzictwa UNESCO.
Źródło: www.mkidn.gov.pl / PAP