W środę na Zamku Królewskim odbyła się Gala 48. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. Artystom – laureatom reprezentującym 13 regionów Polski wręczono nagrody w sześciu kategoriach. Nagrody otrzymali także badacze, instytucje oraz organizacje dokumentujące i upowszechniające kulturę tradycyjną.
Tegoroczną Galę Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” poprowadził znakomity podhalański muzyk Krzysztof Trebunia-Tutka. W uroczystości obok laureatów i jury wzięli udział m.in. prof. Piotr Gliński – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Anna Gembicka – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Cieszę się, że uroczystość ta jest okazją do zaprezentowania bogactwa polskiej kultury ludowej, ale przede wszystkim jest formą nobilitacji jej twórców. Bez ich pracy i zamiłowania do dawnych zwyczajów, technik rękodzielniczych, motywów zdobniczych, repertuaru, gwary, stroju i stylu wykonania zaginęłyby cenne zjawiska kulturowe wyróżniające nas spośród innych narodów; Wiedza i umiejętności kontynuowane przez nagrodzonych stanowią o specyfice i oryginalności polskiej kultury. Pasja i talenty wyróżniające Państwa twórczość są godne najwyższego uznania (…) – powiedział prof. Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Dziękuję Państwu za to wielkie dzieło, jakim jest działalność związana z zachowaniem, przekazywaniem i popularyzacją dziedzictwa kulturowego, będące także cennym źródłem inspiracji dla kolejnych pokoleń artystów – dodał prof. Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Laureatami 48. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga zostali:
w kategorii I – dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego:
- Zofia Nędza-Kubiniec – malarka na szkle, hafciarka, wykonawczyni strojów ludowych, poetka – córka poety Stanisława Nędzy-Kubińca. Założycielka zespołu „Leśniki”. Przez wiele lat prowadziła teatr ludowy oraz przygotowywała góralskie jasełka. Działaczka Związku Podhalan w Kościelisku (Kościelisko, woj. małopolskie, Podhale)
- Ludgarda Sieńko – tkaczka, kontynuatorka tradycji tkactwa dwuosnowowego. Wypracowała własny styl. Jej tkaniny wyróżnia ciekawa kolorystyka, niesymetryczna kompozycja i ornamentyka. Starannie opracowuje sceny z życia wsi i przekłada je na język tkacki (Janów, woj. podlaskie, Podlasie)
- Jan Szymański – solista, instrumentalista, skrzypek. W swoim repertuarze ma przede wszystkim oberki, kujawiaki, kujony i polki łowickie. Jest praktykiem łowickiego zwyczaju barabanienia podczas świąt religijnych (Albinów, woj. łódzkie, Łowickie)
- Stanisław Wyżykowski – twórca lir korbowych, skrzypek, budowniczy instrumentów ludowych. Koncertował na wielu scenach w kraju i za granicą. Jego pasją jest budowa instrumentów. Zrekonstruował lirę korbową w Polsce, czym zapoczątkował odrodzenie
tego instrumentu w naszym kraju (Krosno, woj. podkarpackie, Pogórzanie) - Czesława Samsel – koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców. Zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego – „byśków” i „nowych latek”. Wykonuje hafty i misterne koronki, przędzie na krośnie i kołku (Zalesie, woj. mazowieckie, Kurpie)
w kategorii II – dla Mistrza tradycji:
- Kazimierz Marcinek – jeden z najwybitniejszych skrzypków starszej generacji w regionie rzeszowskim. Kierował kilkoma kapelami, jednak najchętniej występuje jako solista.
Jego styl określają charakterystycznie grane popisowe ozdobniki (Nockowa, woj. podkarpackie, Rzeszowszczyzna).
w kategorii III – dla twórców za pisarstwo ludowe:
- Florianna Kiszczak – tworzy wiersze i opowiadania, w których dominują tematy związane z kulturą ludową i religijną. W utworach prozatorskich opisuje wiejskie tradycje, w tym obrzędy, a także realia życia chłopskiego (Radzięcin, woj. lubelskie, Ziemia Biłgorajska)
w kategorii IV – dla badaczy, naukowców i animatorów:
- Wojciech Kowalczuk – etnograf, muzealnik. Autor wielu projektów badawczo-wystawienniczych z zakresu sztuki rękodzieła ludowego północno-wschodniej Polski. Specjalizuje się w badaniach nad tradycyjnymi rzemiosłami (Białystok, woj. podlaskie, Podlasie)
- Jadwiga Parecka – animatorka życia społeczno-kulturalnego, autorka licznych publikacji na temat folkloru muzyczno-tanecznego, zwyczajów, gwary oraz kultury kulinarnej Górali Bukowińskich. Założycielka Zespołu Watra, Górali Czadeckich oraz Mała Watra (Brzeźnica woj. lubuskie, Grupa etnograficzna Górali Bukowińskich)
w kategorii V – dla kapel ludowych:
- Kapela Braci Adamczyków (Szydłowiec, woj. mazowieckie, Ziemia Szydłowiecka)
w kategorii VI dla zespołów folklorystycznych:
- Zespół Śpiewaczy z Łukowej IV (Łukowa, woj. lubelskie, Ziemia Biłgorajska)
- Zespół Pieśni i Tańca „Łastiwoczka” z Przemkowa (Przemków, woj. dolnośląskie, Dolny Śląsk)
w kategorii VII – dla instytucji i organizacji zasłużonych w upowszechnianiu kultury ludowej:
- Stowarzyszenie Muzyków Ludowych w Zbąszyniu (Zbąszyń, woj. wielkopolskie, Ziemia Lubuska)
- Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze (Przysucha, woj. mazowieckie, Ziemia Przysuska)
Specjalne wyróżnienie dla ucznia Mistrza tradycji otrzymała Lidia Biały – skrzypaczka, redaktorka Polskiego Radia Rzeszów, uczennica Kazimierza Marcinka.
Wszyscy laureaci otrzymali Medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, a ponadto pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego.
Po uhonorowaniu Laureatów wręczono okolicznościowy dyplom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla przedstawiciela samorządu, który w ostatnim roku wyróżnił się szczególną troską o zachowanie i rozwój kultury tradycyjnej. Tytuł Ambasadora Kultury Tradycyjnej otrzymał Pan Edward Dobrzański, Wójt Gminy Czarna w woj. podkarpackim, który w znaczący sposób przyczynił się do rewitalizacji Ośrodka Garncarskiego w Medyni Głogowskiej i wpisania go na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Narodowy Instytut Muzyki i Tańca już po raz dziesiąty ma zaszczyt organizować Galę Nagrody im. Oskara Kolberga, podczas której najważniejsze wyróżnienia w dziedzinie polskiej kultury tradycyjnej zostały przyznane jej wybitnym przedstawicielom. Jesteśmy dumni, że misja naszego Instytutu, jaką jest odnajdywanie i ukazywania światu skarbów zarówno muzycznej, jak i tanecznej kultury ludowej, jest realizowana w gronie tak utalentowanych Laureatów – mówiła Paula Lis-Sołoducha, dyrektor Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca.
Wieczorem, przy Krakowskim Przedmieściu 66, Laureaci zaprezentowali się podczas Koncertu oraz Potańcówki z muzyką tradycyjną na żywo. Wydarzenie współorganizowane było przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi.
Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” to najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce. Zostało ustanowione w 1974 roku, a jego patronem jest Oskar Kolberg (1814–1890), polski etnograf, folklorysta i kompozytor. Co roku Nagroda Kolberga trafia do kilkunastu artystów tworzących w dziedzinach ludowych sztuk plastycznych i rękodzieła, literatury, śpiewu, muzyki instrumentalnej i tańca oraz organizatorów przedsięwzięć artystycznych upowszechniających folklor i sztukę ludową, animatorów, mistrzów, naukowców, badaczy, dokumentalistów, którzy gromadzą i przekazują przyszłym pokoleniom wiedzę o kulturze ludowej.
Patronami medialnymi wydarzenia był nasz portal Kulturaludowa.pl.
Nagranie wydarzenia jest dostępne na kanale You Tube Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca oraz na stronie www.nagrodakolberg.pl.
* Zdjęcie główne: fot. Krzysztof Butryn