Uroczystości odpustowe połączone z obrzędem błogosławieństwa zwierząt są związane z kultem Świętego Rocha i odbywają się w Mikstacie (woj. wielkopolskie) nieprzerwanie od trzystu lat dzięki przekazowi międzypokoleniowemu. W 2015 roku uroczystości odpustowe zostały wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Charakterystycznym elementem odpustu, który przypada na 16 sierpnia jest odbywający się obrzęd błogosławieństwa zwierząt. Jak przed wiekami odbywa się on po mszy świętej wotywnej odprawianej o godzinie 8:00. Tak jak przed laty, jak wynika z materiałów źródłowych przed stojącym przy cmentarnej bramie kapłanem przechodzi niezwykła procesja składająca się z różnych zwierząt oraz ich opiekunów.
Sam obrzęd poświecenia jest elementem stałym, niezmiennym uroczystości odpustowych. Zmieniają się tylko jego uczestnicy. Dawniej na obrzęd błogosławieństwa gospodarze przyprowadzali przede wszystkim konie, krowy, owce, kozy, czasami świnie. Były to zatem zwierzęta, które pomagały człowiekowi w pracach polowych, albo stanowiły dla niego źródło pożywienia.
Jak wierzą od pokoleń Mikstaczanie uroczystość stanowi wotum dziękczynne za uratowanie mieszkańców przed zarazą, która zbierała śmiertelne żniwo w tych okolicach.
Z przekazów ustnych wynika, że w czasie jednej z epidemii cholery wieśniak jechał z chorą żoną do lekarza do pobliskiego Ostrzeszowa. Na Wzgórzu miał ujrzeć mężczyznę w czarnym kapeluszu, z laską pielgrzymią i psem. Mężczyzna miał powiedzieć chłopu, módl się, twoja żona wyzdrowieje. Gdy kobieta wyzdrowiała na Wzgórzu pobudowano kościół ku czci św. Rocha. A ponieważ św. Roch, jak podają hagiografowie, uzdrawiał nie tylko ludzi, ale i zwierzęta gospodarze przyprowadzają w dniu jego liturgicznego wspomnienia przed bramę prowadzącą do kościoła, zwierzęta prosząc, by św. Roch się nimi opiekował. Kościół stoi w miejscu, w którym miała ukazać się postać świętego Rocha.
Uroczystości odpustowe poza scenariuszem liturgicznym, który zgodny jest z wykładnią kościelną zawiera często wiele elementów specyficznych dla danej społeczności lokalnej będących wyrazem religijności ludowej. Takie specyficzne elementy odnaleźć można w sposobie świętowania uroczystości odpustowej w parafii mikstackiej leżącej w Południowej Wielkopolsce.
A jak wygląda dziś obrzęd poświęcenia zwierząt?
Tak jak przed laty stoi kapłan obok bramy cmentarza na specjalnie przygotowanym podwyższeniu i kropi wodą święconą zwierzęta. W okolicy coraz mniej gospodarstw zajmuje się hodowlą zwierząt. Coraz rzadziej w tej przedziwnej procesji zobaczyć można krowy, kozy, owce, czyli zwierzęta, które przed laty przyprowadzano na obrzęd błogosławieństwa. Jest natomiast sporo koni. Dawniej na obrzęd błogosławieństwa przyprowadzali zwierzęta przede wszystkim mężczyźni. Obecnie biorą w nim udział przedstawiciele obu płci, nie tyko dorośli, ale przede wszystkim dzieci i młodzież.
Obrzęd błogosławieństwa zwierząt w Mikstacie na Krajowej Liście Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego
W 2015 roku uroczystości odpustowe ku czci św. Rocha z obrzędem błogosławieństwa zwierząt w Mikstacie zostały wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Jak podkreślają organizatorzy są ważnym czynnikiem integrującym rodziny i społeczność lokalną, kształtują poczucie tożsamości lokalnej. Działania podejmowane w Diecezjalnym Sanktuarium Świętego Rocha mają na celu troskę o zachowanie i przekaz międzypokoleniowy (Szkoła Świętego Rocha to cykl spotkań dla młodych Mikstaczan mający na celu rozbudzenie zainteresowań dziedzictwem
kulturowym).
Program tegorocznych uroczystości
15 sierpnia Uroczystość Wniebowzięcia NMP
godz. 13:00 Pielgrzymka Lekarzy Weterynarii i Służb Weterynaryjnych – Diecezjalne Sanktuarium Świętego Rocha
godz. 15:00 XIV sesja popularno- naukowa z cyklu SIŁA KULTU- TRADYCJI – WIARY -Miejsko- Gminny Ośrodek Kultury
godz. 18:00 Msza Święta w kościele farnym pw. Świętej Trójcy. Po Mszy Świętej procesja z Najświętszym Sakramentem i relikwiami Świętego Rocha na Wzgórze Cmentarne do Diecezjalnego Sanktuarium Świętego Rocha. Przy sanktuarium poświęcenie wianków z kwiatów, zbóż i ziół.
W sanktuarium całonocne czuwanie modlitewne
16 sierpnia Dzień odpustu
godz. 24:00 Pasterka sprawowana przez kapłanów pochodzących z Mikstatu- przy Diecezjalnym Sanktuarium Świętego Rocha
godz. 05:00 Godzinki o Świętym Rochu Wyznawcy ( tekst godzinek z 1708 roku)
godz. 06:00 Msza Święta – Diecezjalne Sanktuarium Świętego Rocha
godz. 07:00 Msza Święta w kościele farnym pw. Świętej Trójcy
godz. 08:00 Msza Święta wotywna
godz. 09:00 Przed bramą prowadzącą do Diecezjalnego Sanktuarium Świętego Rocha BŁOGOSŁAWIEŃSTWO ZWIERZĄT. Obrzędu dokona ks. bp Łukasz Buzun, biskup pomocniczy diecezji kaliskiej
Po obrzędzie błogosławieństwa posiłek dla pielgrzymów i gości
godz. 11:00 Suma odpustowa- przewodniczy ks. bp Łukasz Buzun
godz. 18:00 Msza Święta z błogosławieństwem małych dzieci.
Po Mszy Świętej procesja eucharystyczna do kościoła farnego. W czas bezpośredniego przygotowania do uroczystości odpustowych wpisują się ponadto:
– Odprawiana codziennie w dniach od 7 sierpnia o godz. 18:30 Msza Święta, a po niej Nowenna do Świętego Rocha będąca od pokoleń formą duchowego przygotowania do uroczystości odpustowych ku czci Świętego Patrona.
– Od 7 sierpnia VII edycja „Szkoły Świętego Rocha” – jest to cykl spotkań dla dzieci i młodzieży. Ich celem jest zapoznanie młodego pokolenia ze zwyczajami odpustowymi, przybliżenie im postaci Świętego Rocha, który jest nie tylko patronem sanktuarium, ale od 2007 roku także miasta Mikstat
– 12 sierpień spotkanie osób chorych, starszych oraz ich opiekunów w Diecezjalnym Sanktuarium Świętego Rocha