Drewniane, metalowe, gliniane, ze skóry, z wstążkami, duże i małe, zupełnie proste lub bardzo złożone. Mowa o ludowych instrumentach muzycznych – nieodłącznych towarzyszach tradycyjnych zabaw, świąt, obrzędów i spotkań.
Już w 1968 r. powstało pierwsze na świecie muzeum poświęcone ludowym instrumentom muzycznym – to Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu. Dziś placówka, mieszcząca się w gotycko-renesansowym zamku, posiada największą w Polsce kolekcję artefaktów związanych z tradycyjnym instrumentarium muzycznym.
Placówka nie skupia się jedynie na gromadzeniu eksponatów, ważnym elementem działalności jest
dokumentowanie i aktywizowanie środowiska polskich rzemieślników – budowniczych instrumentów
np. dzięki organizowanemu cyklicznie od 1985 r. Ogólnopolskiemu Konkursowi na Budowę Ludowych Instrumentów Muzycznych.
W 2021 r. Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu zrealizowało projekt pn. Dokumentacja audiowizualna sztuki wytwórstwa ludowych instrumentów muzycznych. Dofinansowany został ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego oraz z budżetu Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Najważniejszym elementem projektu było przygotowanie materiałów audiowizualnych prezentujących tradycyjne metody pracy działających w Polsce budowniczych instrumentów muzycznych. Poprzedziły go naukowe eksploracje wśród współczesnych rzemieślników oraz merytoryczna ocena ich dorobku w kontekście transmisji tradycyjnej kultury ludowej.
Nagrania zostały zrealizowane w dziesięciu miejscowościach w różnych częściach kraju. Wzięło w nich
udział dwunastu budowniczych (Szymon Bafia, Marcin Blachura, Przemysław Ficek, Norbert Kleman,
Marian Krefta, Kazimierz Łępicki, Tadeusz „Pleskot” Makowski, Witold Potoka, Mateusz Raszewski,
Wiesław Rokita, Michał Umławski, Krzysztof Siuty), którzy zaprezentowali nie tylko swoje warsztaty,
techniki (tworzenia, doboru materiałów i zdobienia) oraz narzędzia do budowania instrumentów,
opowiedzieli o swoich doświadczeniach, proweniencji i celach, które przyświecają ich pracy.
Z 10-minutowych filmów można dowiedzieć się m.in. jak zbudować piszczałkę, fujarę, ligawkę,
bruczybas, parłaczkę, skrzypce diabelskie, dudy, bęben czy okarynę.
Jest także wyjątkowy instrument – „dostrajacz małżeński”, pozwalający odnaleźć harmonię
małżonkom.
Wszystkie nagrania są bezpłatnie dostępne na kanale Muzeum Ludowych Instrumentów
Muzycznych w Szydłowcu.