fot. Waldemar Kompała
Jaka jest nasza rdzenna kultura? Kim byli nasi przodkowie, żyjący tutaj, na terenach Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego? Jak odczuwali płynący czas? W jakich obrzędach uczestniczyli, właśnie teraz, w czasie karnawału? Tego będzie można się dowiedzieć podczas 44. Żywieckich Godów.
Dawne obrzędy, tradycje ludowe być może lepiej pokazują nam kim jesteśmy niż świat, w którym na co dzień funkcjonujemy i w którym gubimy się na kolejnych zakrętach. Życie naszych dziadków i babć było odczuwalnie powiązane ze zmianami w przyrodzie, z jej rytmem, wędrówką słońca po niebie, fazami księżyca, porami roku. Człowiek postrzegał siebie, jako integralną część środowiska. Dzisiaj niestety już tak nie jest. Aby poznać stare zwyczaje związane z czasem przesilenia warto wybrać się na Żywieckie Gody.
W samym środku zimy, kiedy ziemia zamarza, aby potem ponownie odrodzić się i wydać plony, nadchodził czas szczególny – świąteczny. Narodziny Dzieciątka związane były w kulturze tradycyjnej z odradzającym się życiem. Chrześcijańskie zwyczaje splatały się na wsiach z pogańskimi. Podczas ludowego karnawału noworoczni przebierańcy tworzyli barwne spektakle, które ukazywały, że coś się kończy, a coś zaczyna.
Jak co roku w programie Godów Żywieckich znajdują się między innymi plenerowe pokazy wielu dawnych obrzędów, które różniły się od siebie w zależności od miejsca zamieszkania osób je przedstawiających. W szczególności można je oglądać 19 stycznia podczas konkursu ocenianego przez etnografów w Milówce. Wśród prezentacji z pewnością nie zabraknie jukacy oraz słynnych żywieckich dziadów – barwnych symbolicznych postaci diabłów, śmierci, żydów, kominiarzy, niedźwiedzi czy koników.
Co ciekawe, kolędowali wyłącznie mężczyźni. Ale kobiety również miały swoje zwyczaje, jak skubanie pierza, przędzenie wełny czy łuskanie fasoli. 17 stycznia będzie można wziąć w nich udział w Starej Chałupie w Milówce. Takie zgromadzenia były dawniej okazją do bycia razem, do dialogu, czasami plotek, zabawy, ale także do przekazywania sobie mądrości pokoleniowych.
W Klubie Papiernik w Żywcu odbędzie się zaś jak co roku konkurs kolędników, który zakończy się 27 stycznia koncertem finałowym w Miejskim Centrum Kultury w Żywcu. Na scenie zaprezentuję się najróżniejsze zespoły kolędnicze występujące z kolei w izbie, jak na przykład kolędnicy z gwiazdą, kulą, soplem, szopką, kozą, owsem, turoniem, różanką, herody, pastuszki, pastuszki z aniołami, szlachcice, mikołaje i inni.
Program 44. Przeglądu Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych Żywieckie Gody
6 stycznia – 15 lutego 2013
ŻYWIEC
19 stycznia, sobota
godz. 14.00 przegląd konkursowy grup kolędniczych i zespołów na scenie (Klub Papiernik, ul. ks. pr. S. Słonki 31)
20 stycznia, niedziela
godz. 14.00 przegląd konkursowy grup kolędniczych i zespołów na scenie (Klub Papiernik)
26 stycznia, sobota
godz. 9.00 korowód grup obrzędowych (od Karczmy Żywieckiej ulicami T. Kościuszki, Zamkową na Rynek)
godz. 10.00 prezentacje programów kolędniczych, konkurs trzaskania z bata – Rynek
27 stycznia, niedziela
godz. 16.00 koncert finałowy Żywieckich Godów (Miejskie Centrum Kultury, al. Wolności 4)
imprezy towarzyszące
● 8. Międzynarodowy Przegląd Kolęd i Pastorałek Pastorałka Żywiecka 2013
11 stycznia, godz. 9.00 przesłuchania konkursowe
12 stycznia , godz. 11.00 przesłuchania konkursowe
13 stycznia, godz. 16.00 koncert finałowy (Miejskie Centrum Kultury)
● 5. Przegląd Widowisk Jasełkowych Placówek Opiekuńczo-Leczniczych oraz Warsztatów Terapii Zajęciowej
18 stycznia
godz. 8.00 przegląd widowisk jasełkowych
godz. 17.00 uroczyste wręczenie nagród (Miejskie Centrum Kultury)
● Karnawał w Beskidach
26 stycznia
godz. 12.00 prezentacje artystyczne gmin powiatu żywieckiego
godz. 18.00 koncert kolęd w wykonaniu zespołu Trebunie-Tutki (Miejskie Centrum Kultury)
MILÓWKA
17 stycznia, czwartek
godz. 15.00 skubanie pierza, przędzenie wełny, łuskanie fasoli z udziałem kolędników (Stara Chałupa)
19 stycznia, sobota
Dzień plenerowy Żywieckich Godów w Milówce
godz. 8.30 spotkanie grup obrzędowych (Rynek)
godz. 9.00 konkurs trzaskania z bata
godz. 10.30 korowód grup obrzędowych
godz. 11.00 konkurs kolędowania dziadów noworocznych (Stara Chałupa)
godz. 19.00 Potańcówka dziadowska – występują kolędnicy, zespoły i kapele (Hotel Tycjan, bilety 15 zł)
20 stycznia, niedziela
godz. 18.00 koncert kolęd w wykonaniu Chóru Milowieckiego (kościół parafialny pw. WNMP w Milówce)
3 lutego, niedziela, Kamesznica
godz. 15.00 zimowe konkurencje, zabawy, prezentacje dziadów
noworocznych, szlachciców i grup kolędniczych oraz wyścigi sań
góralskich (boisko w Kamesznicy-Złatnej)
godz. 16.30 kulig, ognisko, pieczenie kiełbasy, kapela góralska (boisko w Kamesznicy-Złatnej, bilety 25 zł)
10 lutego, niedziela
godz. 15.00 Gościna – próbowacka potraw regionalnych, muzyka góralska, kolędnicy, szlachcice (Dom Strażaka, bilety 15 zł)
godz. 17.00 Spotkanie z tradycją – koncert zespołów Wierchy, Spod Kikuli oraz grup kolędniczych (Dom Strażaka)
imprezy towarzyszące
18 stycznia, piątek
godz. 16.00 Wieczór wspomnień o życiu i twórczości Józefa Szczotki (Stara Chałupa)
20 stycznia, niedziela
godz. 15.30 koncert „Blues, ballady i kolędy” (GOK)
25 stycznia, piątek
godz. 18.00 spektakl „24 smutki” w wykonaniu teatru Charakter z Liceum Ogólnokształcącego w Milówce (kino Tęcza)
27 stycznia, niedziela
godz. 15.30 Jasełka – Warsztat Terapii Zajęciowej w Gilowicach oddział w Milówce (kino Tęcza)
9 lutego, sobota
godz. 16.00 „Zimowe pogaduchy czas zacząć” – Turniej Kół Gospodyń Wiejskich (Dom Strażaka)
15 lutego, piątek
godz. 10.00 konkurs na rzeźbę w śniegu (Stara Chałupa)
warsztaty i wystawy
● Zimowa Szkoła Folkloru (zajęcia otwarte) – 12, 14, 19 i 21 lutego (Stara Chałupa, GOK)
● Nieobozowa Akcja Zimowa Harcerzy z Milówki – zajęcia dla dzieci od 5 do 10 lat (GOK)
● „Gody w obiektywie” – fotografie Waldemara Kompały (GOK)
● „Tradycyjne ozdoby świąteczne żywieckich twórców ludowych” – prace Władysławy Klinowskiej (GOK)
ZWARDOŃ
6 stycznia, niedziela
godz. 11.00 „Zwardońskie kolyndowanie” – jasełka, szlachcice, opłatek – w
ramach imprez towarzyszących Żywieckim Godom (Zespół Szkół)
Źródło: materiały organizatorów