Od 18 lipca br. w Muzeum Etnograficznym we Wrocławiu prezentowana będzie wystawa „Kolekcja osobista. Sztuka nieprofesjonalna z prywatnych zbiorów Anny i Pawła Banasiów”. Patronat medialny KulturaLudowa.pl
Anna i Paweł Banasiowie określają swoje prywatne zbiory sztuki nieprofesjonalnej mianem „kolekcji
drogi”, bo o jej kształcie decydowało otwarcie się na niespodziewane i często przypadkowe spotkania
w trakcie odbywanych wspólnie podróży. Główna część zbioru pochodzi z przełomu lat 80. i 90. XX
wieku, kiedy przy okazji wakacyjnych wyjazdów kolekcjonerzy odwiedzali rzeźbiarzy tworzących w
stylu sztuki ludowej. Udało im się wówczas zgromadzić prace przedstawicieli głównych powojennych
wiejskich ośrodków rzeźbiarskich w Polsce – łęczyckiego, sierpeckiego, łukowskiego, paszyńskiego,
kutnowskiego, a także rzeźby autorstwa twórców osobnych, indywidualnych, takich jak Roman Śledź,
Antoni Baran czy Jan Janiak. W kolejnych latach zbiory te powiększały już wyłącznie specjalnie
realizowane zamówienia oraz prezenty od rodziny i przyjaciół.
Większość rzeźb w kolekcji porusza tematy sakralne – od wątków biblijnych, wzorowanych zwykle
na ikonografii kościelnej, po ludowe przedstawienia szopek, aniołów, wizerunków świętych,
Chrystusa frasobliwego i lokalnych przedstawień maryjnych. Ludowe świątki, dawniej anonimowo
tworzone obiekty lokalnych kultów w kapliczkach i wiejskich kościołach, należą już jednak dziś
przede wszystkim do porządku sztuki, nie religii. W kolekcji znalazły się ponadto gliniane maski
autorstwa Stanisława Zagajewskiego, ptaki wyrzeźbione przez Władysława Sałdykę oraz prace innych
autorów, prezentujące codzienne życie dawnych mieszkańców wsi.
Narracja ekspozycji została poprowadzona wokół kilku bohaterów – artystów i opowiadających o nich
kolekcjonerów. Ważną rolę odgrywa jednak również sama kolekcja, jako autonomiczne dzieło,
którego tożsamość wytworzyła się w wyniku zwielokrotnionego spotkania, porozumienia i
towarzyszących im emocji. Sztuka nieprofesjonalna stała się z czasem jednym z ważniejszych zbiorów
w domu państwa Banasiów. Jest wspólną pasją obojga małżonków, ale o jej wyjątkowym statusie
decydowały przede wszystkim coraz bliższe, osobiste relacje z artystami i nabywanymi od nich
pracami.
Kolekcja prezentowana była dotąd na wystawach we Włoszech (Terni, Rzym), w Niemczech
(Bensheim), a w Polsce w Kłodzku, Jaworze i Sobótce. Teraz po raz pierwszy można ją zobaczyć we
Wrocławiu.
* Zdjęcie główne: Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, 1989, Antoni Kamiński, fot. Arkadiusz Podstawka