Jubileusz 50-lecia istnienia Stowarzyszenia Twórców Ludowych

Tekst: Paweł Onochin

W 1968 roku w Lublinie z inicjatywy lubelskich pisarzy i artystów ludowych, a także działaczy społeczno-kulturalnych powołano ogólnopolskie Stowarzyszenie Twórców Ludowych. Pierwszy oficjalny zjazd członków nowo powstałej organizacji odbył się 27‒28 maja 1968 roku w Lublinie, wzięło w nim udział 70 twórców z 12 województw. Nad salą obrad w lubelskim Zamku górowało motto zaczerpnięte z wiersza Jana Pocka: Musimy swoją Ojczyznę pachnącą różami i chlebem wprzód nakryć własnym sercem jak gdyby drugim niebem…

Na wspomnienie tego wydarzenia 17 października 2018 roku odbyła się uroczystość jubileuszowa, na którą przybyło ponad 160 gości z całej Polski. Sala Trybunału Koronnego w Lublinie na Starym Mieście szczelnie wypełniła się twórcami ludowymi ze wszystkich regionów kraju, współpracownikami i członkami Rady Naukowej, przedstawicielami organizacji kultury, sympatykami i przyjaciółmi Stowarzyszenia. Z wielką satysfakcją przywitano znamienitych gości w postaci: Kornela Morawieckiego – Marszałka Seniora Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Beatę Szydło – Wiceprezesa Rady Ministrów, przewodniczącą Komitetu Społecznego Rady Ministrów, Sylwestra Tułajewa – Posła na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Wandę Zwinogrodzką – Podsekretarza Stanu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Krzysztofa Żuka – Prezydenta Miasta Lublin, Krzysztofa Grabczuka – Wicemarszałka Województwa Lubelskiego, Agatę Grulę – Dyrektora Generalnego Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego, Halinę Drozd – dyrektora Departamentu Kultury, Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego, Jana Adamowskiego – Przewodniczącego Rady Naukowej STL, Zdzisława Podkańskiego – pełnomocnika wojewody lubelskiego ds. twórczości ludowej, byłego ministra kultury, posła       i europosła, dyrektora Biura ZG STL, Dorotą Ząbkowską z Departamentu Narodowych Instytucji Kultury MKiDN, Jana Włostowskiego – prezesa Fundacji Polska Sztuka i Rękodzieło „Cepelia”, Władysława Stefana Grzyba – prezesa Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Miłośników Hejnałów Miejskich.

Uroczystego otwarcia uroczystości dokonał Ryszard Rabeszko – Wiceprezes ZG STL, podkreślając fakt, że uczestniczymy w wydarzeniu, któremu Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej  Andrzej Duda udzielił szczególnego patronatu w stulecie odzyskania niepodległości. Powitał oficjalnych gości, przedstawicieli władz krajowych, samorządowych, przedstawicieli instytucji kultury z całej Polski, członków Rady Naukowej STL, współpracowników i sympatyków oraz tak licznie przybyłych twórców ludowych.

Pierwszym punktem programu była prezentacja filmu, przygotowanego specjalnie na tę okazję a przedstawiającego historię i teraźniejszość Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Zawierał on materiały archiwalne, które wśród zgromadzonych wywołały wiele wspomnień i ożywionej dyskusji na temat wydarzeń i postaci, które na trwałe zapisały się w historii organizacji.

Wystąpienia zaproszonych gości rozpoczęły się od słów wygłoszonych przez Panią Premier Beatę Szydło, która podkreśliła rolę, jaką odegrała kultura ludowa w odbudowywaniu niepodległości naszej ojczyzny. Zwracając się bezpośrednio do twórców, gratulowała pięknego jubileuszu, mówiła: tworzycie i rozwijacie się od 50 lat, to piękny jubileusz, a jego wagę i doniosłość należy podkreślić w roku szczególnym dla naszej ojczyzny ‒ 100-lecia odzyskania niepodległości. Kiedy sięgamy pamięcią do tamtych dni, do tych historycznych wydarzeń nasuwa się na myśl, oczywiście poza innymi faktami i wydarzeniami, rola jaką odegrała kultura ludowa w przetrwaniu polskości i odbudowywaniu kultury narodowej.

Marszałek Senior Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Kornel Morawiecki również zwrócił uwagę na propaństwową i patriotyczną postawę twórców ludowych tworzących fundament kultury narodowej. Przywiązanie do wartości i budowanie wspólnoty wokół tradycji stanowi bardzo ważny element naszej tożsamości.

Wanda Zwinogrodzka ‒ Podsekretarz Stanu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w imieniu swoim oraz Ministra Kultury Piotra Glińskiego dziękowała twórcom ludowym i animatorom za wytrwałą i nie zawsze należycie docenianą pracę na rzecz ochrony dziedzictwa kultury ludowej. Podkreśliła znaczenie aktywnej działalności merytorycznej i organizacyjnej Stowarzyszenia, która w znacznym stopniu przyczyniła się do zachowania i rozwoju tradycyjnych elementów naszej kultury, zwracając uwagę na ten zakres aktywności, który związany jest z przekazywaniem młodemu pokoleniu zanikających umiejętności i wiedzy regionalnej w zakresie dziedzin sztuki ludowej.

Prezydent miasta Lublin Krzysztof Żuk zwrócił uwagę na współpracę Stowarzyszenia z miejskimi instytucjami kultury przy realizowaniu działań na rzecz popularyzacji kultury tradycyjnej. Na ręce prezesa ZG STL wręczył Medal Unii Lubelskiej w uznaniu za nieoceniony wkład w rozwój autentycznej sztuki ludowej oraz promocję twórczości opartej na regionalnych tradycjach z podziękowaniem za wieloletnią promocję kultury polskiej w kraju i za granicą.

Reprezentująca Wojewodę Lubelskiego Przemysława Czarnka Pani Dyrektor Agata Grula gratulując jubileuszu odniosła się do tego aspektu działania Stowarzyszenia, który dotyczy reprezentowania twórców ludowych w zakresie ochrony ich praw autorskich do dzieł i wytworów. Z uznaniem mówiła o aktywnym udziale Stowarzyszenia w umacnianiu kultury narodowej, twórczym kultywowaniu tradycji we wszystkich dziedzinach i rodzajach plastyki, folkloru i literatury oraz szczególną dbałość o wartość artystyczną i inspirowanie do jej kontynuowania.

Krzysztof Grabczuk Wicemarszałek Województwa Lubelskiego przyłączając się do gratulacji, wspomniał o wspólnych inicjatywach oraz realizacji programu województwa na rzecz rozwoju dziedzictwa kulturowego. Podziękował byłym i obecnym członkom Stowarzyszenia za ogromny wkład w dzieło ocalenia kultury naszych przodków oraz kształtowanie poczucia tożsamości narodowej.

Na zakończenie wystąpień oficjalnych gości profesor Jan Adamowski – Przewodniczący Rady Naukowej STL również poruszył kwestię wartości, które przeświecają działalności Stowarzyszenia. Konsekwentnie wskazywał, że kultura ludowa jest ostoją kultury narodowej, jest podglebiem, z którego wyrasta kultura ogólnonarodowa i to w każdym zakresie: muzyce, plastyce i literaturze. Z przekonaniem przedstawił idee ludowości jako kryterium odnowy naszego myślenia w różnych okresach życia narodu.

Bardzo uroczysty charakter miało wręczenie odznaczeń, odznak i dyplomów, które na wniosek Zarządu Głównego STL przyznane zostały osobom szczególnie zasłużonym dla Stowarzyszenia.

Złotymi Krzyżami Zasługi uhonorowani zostali:

Zofia Bielecka (należy do ścisłego grona najlepszych hafciarek tworzących w regionie Kujaw. Jest twórczynią o wielkich umiejętnościach manualnych, dokładna, obdarzona ogromną wyobraźnią i pracowita. Cechy te sprawiły, że w każdej jej pracy widać wspaniałe wyczucie artystyczne i dokładność pod względem technicznym. Z lekkością sprawnej ręki tworzy tradycyjne elementy dawnego kobiecego stroju ludowego, w tym czepce, kryzy, fartuchy i halki. Doskonałe opanowanie wykonywania haftów na wspomnianych wyrobach przeniosła na współczesne formy o użytkowym i ozdobnym charakterze. Obrusy, bieżniki i serwetki zachowują u twórcy tradycyjny układ kompozycyjny, a wzory są zwarte i bogate w liczbę i różnorodność motywów. Laureatka wielu konkursów hafciarskich, członkini STL od 1983 r.); Stanisław Gracjasz (specjalizuje się w wyrabianiu podhalańskich pasów bacowskich i juhaskich oraz metalowych spinek. Umiejętnie artystycznie wykonane wytwory zyskały wysoką ocenę w środowisku etnografów. Jego pracowitość i samozaparcie doprowadziły do tego, że jego warsztat twórczy jest systematycznie odwiedzany nie tylko przez klientów z Bukowiny czy Białki Tatrzańskiej, ale także ze Spisza, Orawy, Pienin czy Słowacji. Stanisław Gracjasz traktuje swoją działalność również jako swego rodzaju posłannictwo, obowiązek wobec ludzi i kultury ludowej. Jest jednym z tych artystów, którzy przywiązują ogromną wagę do zachowania i przekazywania tradycji rękodzielniczych. W 1987 r. otrzymał ministerialny tytuł „Mistrz Rękodzieła Ludowego”. Do Stowarzyszenia Twórców Ludowych należy od 1984 r., biorąc czynny udział w organizowanych konkursach, wystawach i kiermaszach.);

Zygmunt Kędzierski (to jeden z najwybitniejszych współczesnych twórców ludowych. Jest członkiem rzeczywistym STL od 1996 r. z dziedziny rzeźby ludowej i malarstwa na szkle. Od ponad 40 lat jest aktywnym twórcą. Specjalizuje się w tematyce sakralnej, ale również inspirującą dla artysty jest tematyka obyczajowa, ukazująca życie dawnej wsi. Jego prace wyróżniają się wielobarwną polichromią o wyraźnych kolorach, formą często wydłużoną i rozbudowaną dekoracyjnie, głównie są to barwne motywy roślinne. Zarówno w rzeźbie, jak i malarstwie na szkle wypracował własny niepowtarzalny styl. Jest laureatem wielu ogólnopolskich konkursów na sztukę. Zygmunt Kędzierski poświęca się również pracy społecznej, pełniąc funkcję prezesa Oddziału Bydgosko-Toruńskiego STL, był również członkiem Zarządu Głównego STL. Jest pomysłodawcą i organizatorem wielu przedsięwzięć kulturalnych.);

Waldemar Majcher (należy do grona cenionych i uznanych malarzy ludowych. Tworzy od 1977 r., przez lata twórczości wyrobił swój własny rozpoznawalny styl. Jego prace przyciągają uwagę zrównoważeniem form, bogactwem pomysłów. Postacie nawiązują formą do malarstwa prymitywistów. Działalność Waldemara Majchera nie ogranicza się do własnej twórczości artystycznej. Swoją pasję przekazuje innym, w ramach ochrony ginących zawodów organizuje dla dzieci i młodzieży warsztaty malowania na szkle techniką witochromii. Od 2013 r. jest członkiem Rady ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego powołanej przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, członkiem Kapituły Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”, jest również członkiem Rady Muzeum Budownictwa Ludowego Parku Etnograficznego w Olsztynku oraz członkiem Rady Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie, Prezesem Zarządu Głównego STL, do którego należy od 1999 r.);

Maria Michałek (utalentowana koronczarka z Istebnej. Szydełkowania uczyła się u najlepszych mistrzyń koronkarskich. Prace jej posiadają wysokie walory techniczne i artystyczne, charakterystyczne dla koronki koniakowskiej. Laureatka konkursów na sztukę. W 1984 r. została przyjęta do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Uczestniczy w plenerach i kiermaszach sztuki ludowej organizowanych podczas ogólnopolskich i regionalnych imprez folklorystycznych, a także aktywnie wspiera program edukacji prowadzony przez Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku Białej.);

Zofia Mierzwicka (członkiem rzeczywistym Stowarzyszenia Twórców Ludowych jest od 1973 r. w dziedzinie haftu i plastyki zdobniczej. Wielokrotnie uczestniczyła w konkursach organizowanych przez Muzeum we Włocławku, gdzie każdorazowo zostawała ich laureatką. Czerpiąc z tradycji tworzyła spontanicznie własne kompozycje nacechowane znamionami indywidualnego stylu, tak w hafcie, jak i zdobnictwie wnętrz. Jej liczne udziały w konkursach ogólnopolskich i regionalnych utrwaliły jej pozycję jako znakomitej artystki. Od 1968 r. z powodzeniem śpiewała i tańczyła w znanej w regionie Kapeli Kujawskiej „Spod Kowala”, z którą wielokrotnie występowała na ogólnopolskich festiwalach. W 1997 r. została wyróżniona prestiżową nagrodę im. Oskara Kolberga.);

Bernadeta Reglińska (należy do ścisłego grona znanych i cenionych animatorów i twórców kaszubskiej kultury. Od ponad pięćdziesięciu lat kultywuje siedmiobarwny haft kaszubski tzw. szkoły żukowskiej. Wykonuje również hafty jednobarwne (białe) oraz w kolorze złotym, oparte na motywach z czepców kaszubskich haftowanych metalową nicią. Wykonała kilkadziesiąt kompletów strojów dla Regionalnego Zespołu Pieśni i Tańca Bazuny z Żukowa. Uczestniczy w licznych wystawach, pokazach i bierze udział w konkursach sztuki ludowej o zasięgu regionalnym i międzywojewódzkim organizowanych przez muzea i ośrodki kultury. Jej prace są zauważane i nagradzane. Pani Bernadeta Reglińska jest nie tylko kontynuatorką tej dziedziny rękodzieła, ale również podejmuje starania o przekaz umiejętności hafciarskich – prowadzi koła hafciarskie w Żukowie. Od 2000 roku jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych.);

Tadeusz Wichrowski (wybitny przedstawiciel malarstwa fajansowego regionu kujawskiego. Od 1955 r. pracował we Włocławskich Zakładach Ceramiki, gdzie doskonalił swój kunszt malarski. Otrzymał dwa stypendia przyznane przez Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej. Głównymi motywami zdobniczymi artysty są kwiaty oraz ptaki o fantazyjnych kształtach i kolorystyce. Laureat konkursów czołowych nagród w konkursach na malarstwo fajansu. Swoją wiedzę przekazuje podczas warsztatów twórczych i pokazów rękodzielniczych organizowanych w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.);

Kazimiera Wnukowska (znana twórczyni ludowa regionu suwalskiego. Od ponad 50 lat wykonuje pisanki metodą batiku szpilkowego i maluje w naturalne farby. Od 1969 r. bierze udział w organizowanych konkursach, przeglądach i wystawach ogólnopolskich i regionalnych, zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia. W ciągu swojej działalności twórczej przeprowadziła niezliczoną ilość warsztatów i pokazów pisankarskich, zdobyła wiele nagród, stypendysta MKiDN. Artystka przekazała także swoje umiejętności córce, synowi i wnuczce, spełniając tak ważny aspekt w twórczości tradycyjnej – kontynuację tradycji twórczości ludowej. Do Stowarzyszenia Twórców Ludowych należy od 1974 r.).

Wyrazem uznania były także Srebrne Krzyże Zasługi, które otrzymali:

Zuzanna Kubaszczyk (uznana i utalentowana koronczarka z Koniakowa. Doskonaliła swój warsztat twórczy pod wprawnym okiem mistrzyni Heleny Kamieniarz. Obecnie prace jej również osiągnęły mistrzowski poziom i wyróżniają się starannością wykonania oraz oryginalną kompozycją. Jest też autorką wielu nowych wzorów. Jej prace są eksponowane na konkursach i wystawach, gdzie budzą najwyższe uznanie. W twórczości artystki dominują motywy zaczerpnięte z przyrody. W opinii specjalistów jej prace podnoszą poziom artystyczny wielu konkursów i wystaw. Zuzanna Kubaszczczyk jest laureatką konkursów na koronkę koniakowską organizowanych przez Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej oraz ogólnopolskich konkursów na tradycyjną sztukę ludową. Regularnie uczestniczy w wystawach podczas ogólnopolskich i regionalnych imprez folklorystycznych. Zgodnie z tradycją zakorzenioną w Koniakowie przekazuje umiejętności twórcze swoim córkom i wnuczce. Do Stowarzyszenia należy od 1989 r., od 2014 r. pełni funkcję zastępcy prezesa Oddziału Beskidzkiego STL.);

Tadeusz Leśniak (to znany twórca ludowy z dziedziny zabawkarstwa. Do Stowarzyszenia należy od 1994 r. Swoje umiejętności przejął od rodziców, jako trzecie już pokolenie, kontynuuje tradycje rodzinne. Wykonuje regionalne, tradycyjne zabawki nawiązujące do 200-letniej tradycji zabawek stryszawskich. Od kilku lat jest instruktorem w miejscowym Beskidzkim Centrum Zabawki Drewnianej Gminnego Ośrodka Kultury w Stryszawie. Swoje umiejętności przekazuje uczniom i dorosłym podczas organizowanych warsztatów twórczych. Czynnie uczestniczy w imprezach folklorystycznych a na konkursach jest nagradzany za swoje prace. Pełni funkcję prezesa Stowarzyszenia Zabawki w Stryszawie.);

Aniela Murawska (współzałożycielka zespołu folklorystycznego „Pogranicze” z Szypliszek, gdzie przez 38 lat działa i udziela się społecznie. Jest również wiodącą śpiewaczką, solistką i tancerką. Wniosła do repertuaru zespołu wiele wartościowych pieśni oraz informacji o tańcach, zwyczajach, tradycjach i obrzędach regionu suwalskiego. Zespół zadebiutował w 1981 r. występem na scenie GOK w Szypliszkach, podbijając uznanie publiczności, zdobył wiele pierwszych nagród w kategorii śpiewu, tańca. Laureat „Baszty” na Ogólnopolskim Festiwalu kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu i najbardziej prestiżowej nagrody im. Oskara Kolberga.);

Antonina Olszewska (mistrzyni haftu kaszubskiego. Uczyła się od wybitnej hafciarki kaszubskiej Heleny Grabkowskiej z Tucholi. Do tucholskiego koła hafciarskiego należy od 1974 r. Wykonuje hafty płaskie w tonacji „złotej”, opanowała również trudną technikę haftu metalowymi nićmi na aksamicie, co jest wielką nobilitacją dla hafciarki. Prace Antoniny Olszewskiej charakteryzują się bardzo wysokim poziomem kompozycyjnym i artystycznym,  a czepce wykonane przez twórczynie techniką „złotogłowia” są najwartościowszym przykładem sztuki ludowej. Swoje prace prezentuje na licznych wystawach i przeglądach twórczości tradycyjnej, na których wielokrotnie była nagradzana. Pełni funkcję kierownika Zespołu Haftu Kaszubskiego „Złotnica”. Prowadzi warsztaty twórcze dla dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych w regionie, uczy młodych adeptów trudnej sztuki haftu tradycyjnego. Stypendystka Marszałka Sejmiku Kujawsko-Pomorskiego, do STL należy od 2001 r., członkini Zarządu Oddziału Kujawsko-Pomorskiego STL, jest także członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego.);

Stanisław Śliwiński (od ponad 45 lat zajmuje się w pracy twórczej rzeźbiarstwem związanym z pomorską kulturą regionalną, której jest niestrudzonym popularyzatorem. W ciągu wieloletniej twórczości wypracował swój własny styl, jest twórcą bardzo aktywnym, cenionym i znanym, laureatem wielu konkursów dla twórców ludowych. Dziesiątki jego rzeźb znajdują się w kolekcjach muzealnych i prywatnych w Polsce i za granicą. Przyczynił się do powstania ołtarza papieskiego w Sopocie z okazji VI pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Od wielu lat współpracuje z Kaszubskim Uniwersytetem Ludowym w Wieżycy oraz wieloma innymi instytucjami kultury na Pomorzu. Uczestniczy w cyklicznych Plenerach Twórców Ludowych i Nieprofesjonalnych Kaszub i Kociewia, współpracuje przy realizacji międzynarodowych projektów studyjnych z zakresu kultury ludowej. Od 1992 r. jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Przez kilka kadencji pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Gdańskiego Stowarzyszenia, przyczyniając się do integracji środowiska twórców pomorskich.);

Eugeniusz Węgiełek (rzeźbić zaczął w 1980 r., zachęcony przez wybitnego rzeźbiarza i malarza Stefana Lisowskiego. Inspiracje do swoich prac rzeźbiarskich i malarskich czerpie ze świata przyrody i wiejskiej obrzędowości. Twórczość Eugeniusza Węgiełka to również rzeźby i obrazy o tematyce sakralnej – bogato zdobione szopki, kolędnicy, wizerunki świętych. Jego prace wyróżniają się oryginalną kompozycją, zaskakującą formą i sposobem traktowania materiału rzeźbiarskiego – drewna oraz fascynującą kolorystyką prac, nadającą kompozycjom niepowtarzalnego wyrazu. Eugeniusz Węgiełek swoje prace prezentował na licznych wystawach w kraju i za granicą. Bierze udział w konkursach na sztukę ludową, zdobywając czołowe nagrody i wyróżnienia. Twórca stworzył własną pracownię, w której organizuje wystawy swoich rzeźb i malarstwa, a także dzieli się swoją wiedzą i pasją z młodym pokoleniem, pokazując posiadane umiejętności twórcze uczniom, prowadząc warsztaty i pokazy rzeźbienia oraz malowania na płótnie.).

Prestiżowym odznaczeniem resortowym – Brązowym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, nadawanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego osobom wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego, odznaczeni zostali:

Anna Brzozowska-Krajka (profesor w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, badaczka polskiego folkloru tradycyjnego i współczesnego, folkloru emigracyjnego, w tym Polonii amerykańskiej, regionalizmu polskiego w aspekcie literatury ludowej. Jest autorką ponad 200 publikacji naukowych i popularno-naukowych, aktywna w strukturach STL od 1975 r., redaktor tomików indywidualnych członków STL oraz ósmego tomu „Wsi Tworzącej”‒ antologii literatury ludowej skupiającej członków-literatów STL, autorka artykułów i recenzji w czasopismach STL – „Biuletyn Stowarzyszenia Twórców Ludowych”, „Twórczość Ludowa”. Aktualnie m.in. wiceprzewodnicząca Rady Naukowej STL, członek Sekcji Literatury Ludowej STL, członek Rady Redakcyjnej „Twórczości Ludowej”, recenzent wydawniczy „Literatury Ludowej”, ekspert UNESCO w zakresie niematerialnego dziedzictwa kultury, przewodnicząca Polskiej Sekcji IOV, członek komisji konkursowej Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”.);

Czesława Lewandowska (jedna z najbardziej aktywnych kurpiowskich twórczyń ludowych z Ostrołęki. Jest mistrzynią regionalnego rękodzieła – hafciarstwa, koronkarstwa i plastyki obrzędowej oraz zdobniczej. Laureatka wielu prestiżowych konkursów. Niezwykle czynnie działa na polu edukacji młodszych pokoleń. Prowadzi zajęcia z zakresu plastyki obrzędowej, koronkarstwa i hafciarstwa. Bierze również czynny udział w licznych projektach promujących kulturę ludową w regionie. Jest pomysłodawczynią i opiekunką „kącików” regionalnych w kilku szkołach. Aktywnie współpracuje z zespołami folklorystycznymi, wykonując dla nich elementy stroju ludowego. Prowadzi działania kulturalne i społeczne w ramach Stowarzyszenia Twórców Ludowych, Towarzystwa Przyjaciół Ostrołęki, Związku Kurpiów, Akcji Katolickiej, Stowarzyszenia Civitas Christiana w Ostrołęce, Stowarzyszenia Unikat oraz Przyjazna Gmina – „Grupa Radosna Twórczość”.);

Bożena Olszewska (etnolog pracujący Muzeum Etnograficznym w Toruniu, specjalizujący się od wielu lat w zagadnieniach sztuki ludowej i nieprofesjonalnej, członek Rady Naukowej Stowarzyszenia Twórców Ludowych w Sekcji Sztuki Ludowej. Prowadzi badania naukowe nad twórczością ludową i nieprofesjonalną, znajdujące odzwierciedlenie w systematycznym poszerzaniu zbiorów muzealnych, licznych publikacjach i wystawach. Sprawuje stałą opiekę nad tą twórczością na terenie woj. kujawsko-pomorskiego i kraju jako członek komisji konkursowych i osoba pełniąca nadzór merytoryczny nad plenerami i warsztatami z tego zakresu. Autorka scenariuszy i realizatorka ponad 30 wystaw muzealnych w kraju i zagranicą z zakresu sztuki ludowej i nieprofesjonalnej oraz ponad 40 publikacji o tej tematyce).

Odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” zostali wyróżnieni:

Krzysztof Butryn – animator kultury tradycyjnej, współpracownik STL; muzykant ludowy; Maria Kubik – twórczyni ludowa – mistrzyni hafciarstwa ze Śląska Cieszyńskiego; Krystyna Ługiewicz – twórczyni ludowa – mistrzyni haftu pałuckiego; Kazimiera Makowska – twórczyni ludowa – tkaczka tkanin dwuosnowowych; Stanisława Ewa Mucha – twórczyni ludowa z Lipska – plastyka obrzędowa; Danuta Perestaj – twórczyni ludowa – plastyka obrzędowa i zdobnicza, prezes Oddziału Krasnostawskiego STL; Anna Słabczyńska – twórczyni ludowa – plastyka zdobnicza, poezja, przewodnicząca Sądu Koleżeńskiego ZG STL; Małgorzata Urban – twórczyni ludowa – tkactwo, plastyka obrzędowa, prezes Oddziału Krakowskiego STL; Eugenia Wieczorek – twórczyni ludowa – koronka (frywolitka), prezes Oddziału Wielkopolskiego STL; Krystyna Zagrabska – twórczyni ludowa z Kujaw – haft, plastyka obrzędowa; Aleksandra Zawacka – twórczyni ludowa – plastyka zdobnicza, prezes Oddziału Włocławskiego STL.

Dyplomy Honorowe Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z okazji 50-lecia Stowarzyszenia Twórców Ludowych otrzymali: Agnieszka Głuszek-Nowicka – twórczyni ludowa z regionu łowickiego, kontynuatorka rodzinnych tradycji rzeźbiarstwa ludowego, członek Prezydium Zarządu Głównego STL; Czesława Kaczyńska – twórczyni ludowa z Kurpiów, mistrzyni plastyki obrzędowej i zdobniczej, wieloletni Prezes Oddziału Kurpiowskiego, członek Zarządu Głównego STL; Jan Konopczyński – twórca ludowy w dziedzinie garncarstwa bolimowskiego, Wiceprezes Zarządu Głównego STL; Anna Koziana – utalentowana hafciarka haftu makowskiego, wieloletni członek Zarządu Głównego STL, laureatka licznych konkursów na sztukę ludową; Andrzej Kozłowski – rzeźbiarz z regionu świętokrzyskiego, Prezes Oddziału Ziemi Kieleckiej, członek Prezydium Zarządu Głównego STL; Zofia Majerczyk-Owczarek – znana hafciarka haftu podhalańskiego z Zakopanego, członek Zarządu Głównego STL; Józef Murawski – twórca ludowy z dziedziny folkloru, kierownik znanego Zespołu Ludowego „Pogranicze”, członek Zarządu Głównego STL; Krystyna Reinfuss-Janusz – etnograf, animator kultury, opiekun Oddziału Krakowskiego STL, członek Rady Naukowej STL Sekcji Sztuki Ludowej; Józef Szypuła – znany i utalentowany rzeźbiarz regionu beskidzkiego, Prezes Oddziału Beskidzkiego STL; Danuta Urbanik – utalentowana hafciarka haftu krakowskiego, Prezes Oddziału Krakowskiego STL; Danuta Wachowska – etnograf, animator kultury, opiekun Oddziału Łódzkiego STL, członek Rady Naukowej STL Sekcji Sztuki Ludowej; Bogumiła Wójcik – znana i utalentowana hafciarka specjalizująca się w wykonywaniu haftu krzczonowskiego, wieloletni prezes Oddziału Lubelskiego STL.

Nagrodą Marszałka Województwa Lubelskiego uhonorowani zostali: Donat Niewiadomski (wieloletni współpracownik STL, wybitny znawca poezji i prozy ludowej, sekretarz Rady Naukowej STL, członek Sekcji Literatury Rady Naukowej STL, redaktor naczelny Biblioteki STL „Dziedzictwo”, członek Kolegium redakcyjnego pisma „Twórczość Ludowa”) oraz Tadeusz Szulc (jeden z najbardziej uznanych rzeźbiarzy ludowych Lubelszczyzny, kontynuator rodzinnych tradycji).

Grawertony Województwa Lubelskiego otrzymali: Cezary Gajewski (garncarz z Urzędowa, kontynuator rodzinnych tradycji, wieloletni działacz STL); Maria Gleń (uznana poetka ludowa i wycinankarka z Krasnegostawu, wieloletnia działaczka STL); Katarzyna Kraczoń (współpracownik STL, animator kultury tradycyjnej, specjalistka od polskiej obrzędowości rodzinnej i dorocznej); Roman Prószyński (mistrz lubelskiego pisankarstwa i wycinankarstwa, przewodniczący Głównej Komisji Rewizyjnej ZG STL, wieloletni działacz STL); Katarzyna Smyk (członek Rady Naukowej STL, specjalistka od niematerialnego dziedzictwa kultury, pracownik naukowy UMCS); Lilia Sola (wycinankarka i poetka z Puław, wieloletnia działaczka STL); Andrzej Wojtan (regionalista, znawca i animator kultury tradycyjnej, współpracownik STL).

Podziękowaniem za pracę dla dobra kultury ludowej były również Dyplomy Marszałka Województwa Lubelskiego dla: Zbigniewa Chalimoniuka (rzeźbiarza z Białej Podlaskiej, prezesa Oddziału regionalnego STL); Agnieszki Kawki (opiekuna Puławskiego Klubu Twórców Ludowych); Władysława Sitkowskiego (wybitnego poety ludowego z Zamościa, zasłużonego działacza STL, prezesa Oddziału regionalnego STL); Bożeny Sokołowskiej (wieloletniej opiekunki Zamojskiego Oddziału STL); Marty Zorskiej– Swatowskiej (opiekuna Krasnostawskiego Oddziału STL).

Dorocznymi nagrodami Prezydenta Miasta Lublin za osiągnięcia w dziedzinie upowszechnia kultury, w tym szczególnie za popularyzację i dbałość o dobro twórców ludowych oraz realizację wielu cennych wydarzeń kulturalnych otrzymali wieloletni współpracownicy Stowarzyszenia: Renata Abramek (animatorka kultury ludowej i specjalistka ds. finansowych) oraz Paweł Onochin (koordynator działań merytorycznych STL, członek Kolegium Redakcyjnego pisma „Twórczość Ludowa”).

Ponadto ponad 100 twórców, animatorów i współpracowników otrzymało okazjonalny Dyplom 50-lecia Stowarzyszenia Twórców Ludowych za szczególne zasługi w upowszechnianiu kultury ludowej i działalności na rzecz organizacji.

Wyjątkowym momentem uroczystości jubileuszowej były podziękowania twórców ludowych, którzy z uznaniem odnosili się do działalności Zarządu Głównego i Biura ZG STL, a byli wśród nich reprezentanci następujących Oddziałów regionalnych STL: Gdańskiego, Piotrkowskiego, Tatrzańskiego, Opolskiego, Suwalskiego, Bydgosko-Toruńskiego, Białostockiego, Łódzkiego, Włocławskiego.

Do Zarządu Głównego dotarły również drogą pocztową liczne gratulacje z okazji jubileuszu oraz podziękowania za dotychczasową pracę, wśród nich m.in. od: Wojciecha Kolarskiego ‒ Podsekretarza Stanu Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej; Marka Kuchcińskiego – Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej; Piotra Glińskiego – Wiceprezesa Rady Ministrów i Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Jana Krzysztofa Ardanowskiego – Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Jana Włostowskiego prezesa Fundacji Polska Sztuka i Rękodzieło „Cepelia”, a także Dyrekcji Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie, Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie, Muzeum Lubelskiego, Łódzkiego Domu Kultury, Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim, Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.

Po zakończeniu oficjalnych uroczystości w Galerii STL miało miejsce otwarcie wystawy Nieuczoną ręką wystrugane – rzeźby z kolekcji Tadeusza Kacalaka (zob. Katarzyna Kraczoń, Wystawy rzeźb w Galerii Sztuki Ludowej w 2018 roku, „Twórczość Ludowa” 2018, nr 3‒4, s. 58‒60.). Następnie w Restauracji Sielsko Anielsko na Rynku Starego Miasta w Lublinie odbyła się biesiada ludowa z okazji Złotych Godów STL, na której przygrywały Kapela Wojciechowska, Kapela Stanisława Pietrasa oraz Kapela Butrynów. Było to spotkanie wypełnione atmosferą przyjaźni, radości, zabawy i nostalgii. W gronie twórców ludowych z całej Polski, gości, współpracowników, przyjaciół i sympatyków wspominano wielu już nieobecnych wśród nas działaczy naszej organizacji, niezliczoną liczbę wydarzeń i sytuacji, tych trudnych i tych zakończonych sukcesem. Reminiscencji nie było końca, ale w tych wszystkich rozmowach i wspomnieniach przejawiał się nastrój optymizmu i satysfakcji. Wielu uczestników tych uroczystości podkreślało, że są one dobitnym potwierdzeniem potrzeby istnienia Stowarzyszenia dla całego środowiska twórców ludowych w Polsce, a jego niepodważalny dorobek odcisnął trwały ślad w życiu kulturalnym naszego kraju. Energią na następne pięćdziesiąt lat niech będzie potwierdzone dotychczasową pracą świadectwo, że organizację tworzyli i tworzą prawdziwi pasjonaci zakochani bez reszty w tym, co polskie.

* Zdjęcie główne: Honorowy Grawerton dla STL od władz Województwa Lubelskiego, reprezentowanego przez Wicemarszałka Krzysztofa Grabczuka, fot. Mateusz Borny