O tym jak chronić niematerialne dziedzictwo kulturowe rozmawiają w Krakowie specjaliści z 17 krajów podczas rozpoczętego w środę Forum Eksperckiego Chiny-Europa Środkowa i Wschodnia. To pierwsze tego typu spotkanie międzynarodowe organizowane w Polsce. Forum potrwa do 14 października.
Forum, którego pomysłodawcą są Chiny odbywa się w ramach formatu współpracy 16+1. W Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie spotkali się przedstawiciele 16 europejskich państw (tj. z Polski, Estonii, Łotwy, Litwy, Czech, Słowacji Węgier, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Serbii, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Albanii i Macedonii) oraz eksperci z Chin.
Tematem dyskusji jest wymiana doświadczeń, budowanie kompetencji i wypracowanie modelu współpracy pomiędzy krajami Europy Środkowej i Wschodniej oraz Chinami w dziedzinie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Tematyka ta stała się niezwykle istotnym polem badań, dokumentacji i ochrony w związku z ratyfikacją przez 170 państw Konwencji UNESCO z 2003 roku w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
fot. K. B.
Niniejsze Forum poprzedziły wcześniejsze konsultacje ministerialne i rządowe, a także ubiegłoroczne spotkanie w Pekinie, kiedy to uznaliśmy, że warto połączyć wysiłki między Polską, a Chinami i piętnastoma pozostałymi krajami. Wszystko po to by promować współpracę międzynarodową, a równocześnie podnosić świadomość obywateli co do tego jak istotna jest ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Jestem przekonany, że wszystkie reprezentowane tutaj kraje, chętnie wymienią się doświadczeniami w zakresie metod ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego – powiedział rozpoczynając spotkanie Chen Fafen z Ministerstwa Kultury Chińskiej Republiki Ludowej.
Jeszcze 10 lat temu sama koncepcja ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego nie była w Chinach znana, jednak ostatnie 3-4 lata bardzo to zmieniły. W tej chwili nasi obywatele mają już świadomość czym ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest. Jednak próby ochrony i ratowania tradycyjnych zasobów kulturowych Chin np.: pieśni chińskich, przysłów, wierszy pojawiły się znacznie wcześniej przy okazji projektu realizowanego przez nasze Ministerstwo Kultury. […] wtedy to uczestnicy projektu udali się w teren dokonując nagrań. W projekcie uczestniczyło na różnym stopniu ok. 10 mln osób. Stworzono 298 wolumenów i zebrano ok. 450 mln słów – dodał prof. An Deming z Chińskiej Akademii Nauk Społecznych.
fot. K. B.
Czego dotyczy Forum oraz o wyzwaniach jakie czekają Polskę w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego opowiada dr Hanna Schreiber, wiceprzewodnicząca Rady ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego, koordynator merytoryczny Forum:
Zaproszone na spotkanie państwa na różne sposoby radzą sobie z ochroną niematerialnego dziedzictwa. O dobrych praktykach a także roli państwa i organizacji pozarządowych na Litwie opowiadała m.in. Vida Šatkauskienė z Litewskiego Centrum Kultury Ludowej: – W tej chwili mamy odpowiedni system prawny, który chroni niematerialne dziedzictwo kulturowe. Są to liczne ustawy m.in. specjalna uchwała chroniąca pieśni narodowe na Litwie, poza tym mamy ustawę z 2007 roku która certyfikuje nasze tradycyjne produkty. Instytucją, która w największym stopniu wpływa na ochronę dziedzictwa kulturowego i kształtuje jego politykę jest Litewskie Centrum Kultury Ludowej. Od 1990 roku działają u nas wyspecjalizowane centra zajmujące się ochroną niematerialnego dziedzictwa kulturowego na poziomie regionalnym.
fot. K. B.
Jednym z naszych projektów jest wydarzenie “Taniec litewski”. Korzystamy tutaj ze wsparcia pracowników domów kultury na całej Litwie. Chodzi o to by w miejsca publiczne wprowadzać tradycyjny taniec litewski co sprzyja kultywowaniu tej tradycji. Jest to realizowane nie tylko przez specjalistów, ale i przez społeczeństwo, zwykłych ludzi. W tym roku, jednego dnia w sierpniu, litewska społeczność “rzuciła” się do tańca w różnych częściach kraju. To tylko przykład naszych działań – dodała Skirmantė Ramoškaitė.
Jak podkreśla Eszter Csonka-Takacs z Węgier: – Tradycje przodków znikają bardzo szybko jeśli żyjący następcy nie przyjmują ją dla siebie. Dlatego w duchu tej idei Węgry ratyfikowały konwencję UNESCO o niematerialnym dziedzictwie kulturowym w 2006 roku tworząc przez następne lata szereg sposobów na wdrożenie tego prawa m.in. utworzono Węgierski Skansen, przeprowadzono szereg badań folklorystycznych i powołano sieć regionalnych muzeów, które stoją na straży ochrony węgierskiego dziedzictwa niematerialnego. Mocno stawiamy na edukację prowadząc liczne kursy, warsztaty. Stworzyliśmy państwowy system edukacyjny w tej dziedzinie.
Podczas Forum prezentują się także twórcy ludowi z różnych dziedzin sztuki ludowej m.in. koronka klockowa, kwiaty z bibuły, wycinanka z opłatka, zabawki żywiecko-suskie, malarstwo na szkle i plecionkarstwo.
fot. K. B.
fot. K. B.
fot. K. B.
Forum zakończy się w piątek Galą w Sukiennicach, podczas której zostaną wręczone decyzje Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wpisie 12 nowych elementów na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Organizatorami Forum są: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa.
* * *
Przypomnijmy, iż Polska w 2011 r. ratyfikowała Konwencję Unesco w sprawie ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego z 2003 r.i obecnie stanowi ona jedyny akt prawa (międzynarodowego), na jakim można oprzeć budowę systemu ochrony dziedzictwa niematerialnego w naszym kraju.
