Projekt edukacyjno-społeczny “Barwy z natury i kultury” dotyczył lokalnych tradycji farbiarskich, promowania twórczości ludowej oraz ukazywania lokalnych tradycji włókienniczych we współczesnym kontekście. Pomysł ten był kontynuacją projektu RGB – Regionalna Grupa Barw, eksplorującego strój ludowy i towarzyszące mu czynności tkackie, barwierskie występujące w Rawskim, Opoczyńskim, Łowickim.
WYKŁADY
W przyjaznej atmosferze opoczyńskiej wsi w Skansenie Niebowo w Wincentynowie spotykaliśmy się przez kilka dni z miłośnikami koloru, rękodzieła, tradycji. Na początek były wykłady przedstawiające w jaki sposób zrealizowano projekt RGB i jak powstało cyfrowe archiwum kolorów www.regionalnagrupabarw.pl. Maciej Filipczuk w sposób performatywny pokazał pochodzenie polskich strojów szlacheckich oraz wiejskich, zwracając uwagę jak wielu inspiracjom i wpływom podlegały i jak ewoluowało pojęcie koloru w strojach. Agnieszka Jackowiak zaprezentowała materiały wizualne o sposobach gromadzenia informacji, współpracy z lokalnymi informatorami i muzeami (wywiady, dokumentacja fotograficzna i filmowa, kwerendy muzealne, badania terenowe). Zachęcała do samodzielnego zbierania historii, artefaktów i szukania dla nich współczesnych nośników. Wojciech Olejniczak przedstawił technologiczną stronę projektu, opisując skale kolorów stosowane w projektowaniu i druku, sposoby fotografowania tkanin, użycie kalibratorów kolorów, pracę ze spektrofotometrem. Przedstawił również możliwości zastosowania tak usystematyzowanych cyfrowo danych o kolorach i tkaninach Polski Centralnej, w projektowaniu graficznym, etnodizajnie. Swoją obecnością na wykładach zaszczycił nas farbiarz Stanisław Wróbel z Woli Załężnej.
fot. www.regionalnagrupabarw.pl
WARSZTATY
Zorganizowaliśmy 3 sześciogodzinne warsztaty barwierskie różnych technik farbowania surowców naturalnych: wełny, lnu, jedwabiu, bawełny. Warsztaty odnosiły się do dawnych technik barwierskich, tradycji regionalnych oraz zasobów naturalnych regionu. Warsztaty poprzedzone były edukacyjną prezentacją multimedialną oraz spacerem, na którym zbieraliśmy rośliny do barwienia. Ozdabialiśmy tkaniny, które mogą pełnić funkcje użytkowe i dekoracyjne (torby, szale, poszewki, obrazy). Uczestnikami warsztatów byli mieszkańcy powiatu opoczyńskiego i tomaszowskiego. Na każdym warsztacie gościliśmy 15 – 18 osób, (młodzież, dorosłych i seniorów) zainteresowanych rękodziełem i sztuką ludową: twórcy ludowi, członkinie Kół Gospodyń Wiejskich, uczestnicy zajęć plastycznych w ośrodkach kultury i świetlicach wiejskich, pracownicy muzeów i placówek oświatowych, hobbyści, artyści, projektanci. Uczestnicy zdobyli nowe umiejętności rękodzielnicze, umożliwiające kontynuowanie tradycji regionalnych. Nauczyli się budowania tożsamości regionalnej w oparciu o dorobek lokalny i kulturowy poprzednich pokoleń. Warsztaty umożliwiły integrację środowiska zainteresowanego rękodziełem i dostęp do kultury osób z małych miejscowości. Szczególnie ważnym dla nas uczestnikiem warsztatów był farbiarz Wojciech Socha z Rzeczycy.
Ecoprint – odciskanie na tkaninie liści, kwiatów dzięki ich naturalnym pigmentom. Prowadzenie: Mariola Saternus – Interesuje się rękodziełem ludowym pobierając nauki u najstarszych twórców regionu opoczyńskiego. Fotografuje wszystko co związane jest z wsią: obrzędy, wyroby rękodzielnicze, architekturę oraz twórców ludowych. Prowadzi blog: Folkowy Dom. Od kilku lat eksperymentuje z roślinami barwierskimi i techniką ecoprint, czerpiąc inspiracje z natury.
Barwienie roślinami barwierskimi: m.in. marzanna, orzech, nawłoć. Prowadzenie: Aleksandra Richert – absolwentka Wydziału Tkaniny i Ubioru ASP w Łodzi, projektantka tkaniny unikatowej, obiektów tekstylnych wykorzystywanych w aranżacji wnętrz. Jako “Dzikie Barwy” prowadzi działania edukacyjne i popularyzatorskie z barwienia naturalnego.
Barwienie z użyciem barwników chemicznych. Prowadzenie: Agnieszka Jackowiak – kulturoznawca, rękodzielnik. Zajmuje wyrobem produktów tkackich, filcowych, odnosząc swoją pracę do dawnych technik włókienniczych. Prowadzi sklep Hobby-Wełna. Dwukrotna stypendystka Ministra Kultury w zakresie tkactwa ludowego regionu rawskiego oraz tradycji filcowania z Podlasia i Podhala.
WYSTAWA
Kolejnym elementem projektu była wystawa plansz edukacyjnych o dawnych farbiarniach, strojach ludowych i rezultatach projektu RGB, bogato ilustrowana fotografiami archiwalnymi oraz z badań własnych. Wystawa miała na celu popularyzację wiedzy o dziedzictwie kulturowym, upowszechnianie wiedzy na temat materialnych i niematerialnych wartości obecnych w regionie opoczyńskim i tomaszowskim. Wystawa miała inspirować mieszkańców do czerpania z zasobów lokalnych i przedstawiać jak można zastosować dawne wzory ze strojów ludowych, dawne techniki barwierskie we współczesnych kontekstach (etno-dizajn).
Przygotowaliśmy 20 plansz, ustawionych na 10 zewnętrznych ekspozytorach wystawienniczych, umieszczonych na placu prze Muzeum Regionalnym w Opocznie. Otwarciu wystawy towarzyszyła prezentacja powarsztatowa prac barwierskich uczestników warsztatów. Wystawa prezentowana była przez około półtora miesiąca. Adresowana była do mieszkańców Opoczna oraz powiatu opoczyńskiego, tomaszowskiego oraz turystów odwiedzających Opoczno.
Realizacja: Fundacja TRES by Agnieszka Jackowiak, Agnieszka Juraszczyk Maciej Filipczuk, Wojciech Olejniczak
Partnerzy: Niebowo Muzeum Regionalne w Opocznie
Patronat medialny: KulturaLudowa.pl
Współpraca: Mariola Saternus, Olka Bystry, Dzikie Barwy
fot. Wojciech Olejniczak
Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu “EtnoPolska 2019”.