W Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej można zwiedzać nową wystawę czasową przybliżającą dzieje nadbużańskiego wzoru tkackiego – pereborom. Patronat medialny KulturaLudowa.pl
Wystawa powstała dzięki szerokiej współpracy międzyinstytucjonalnej, co stworzyło możliwość pokazania rozproszonych i bogatych zasobów muzealnych i archiwalnych, a tym samym zwiększyło ich dostępność.
Jak zatem można chronić niematerialne dziedzictwo i po co? Jakie są szanse jego trwania i rozwoju? Czy drogą na przetrwanie jest tradycja i tożsamość, a może przetworzenie i współczesne wykorzystanie? Kim byli ci, którzy nam je po sobie zostawili i kim są dzisiejsi depozytariusze? Dla kogo jest to dziedzictwo? Kim jest kolejne pokolenie, które ma je odziedziczyć? Skąd czerpać wiedzę lub inspirację? Jakie mamy źródła, gdzie są i co nam mówią? Co nam pokazują zbiory?
I najważniejsze pytanie, które może postawić i odpowiedzieć na nie każdy z nas: czy to jest moje dziedzictwo? Czy czuję z nim więź? Co o nim wiem? Czy chcę, żeby trwało?
Poprzez wystawę organizatorzy chcą uzyskać szerokie spojrzenie na perebory jako element dziedzictwa kulturowego, który poprzez gromadzenie, opisywanie, kolekcjonowanie, archiwizowanie staje się obiektem danej dziedziny (wiedzy, nauki, sztuki): wyodrębnionym, specyficznym, nazwanym, oznaczonym i opisanym, a przez to rozpoznawalnym i zachowanym. Zwracają także uwagę, że stałe praktykowanie i przekaz z pokolenia na pokolenia gwarantują im żywotność.
Perebor to ornament tkacki, wykonany techniką wybierania, w układzie pasowym na gładkim płótnie. Służył do ozdoby ręczników, koszul, spódnic, fartuszków w stroju podlaskim nadbużańskim i włodawskim (powiaty bialski, włodawski, parczewski). Technika wybierania pokrywa się z osadnictwem rusińskim. Ratyfikowana przez Polskę Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 roku nakłada na Państwa-Strony obowiązek inwentaryzacji przejawów tego dziedzictwa znajdujących się na ich terytoriach zgodnie z zaleceniami i standardami Konwencji. Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego ma charakter informacyjny i stanowi realizację tego wymogu poprzez dokumentację żywego niematerialnego dziedzictwa naszego kraju. Perebory zostały wpisane na krajową listę niematerialnego dziedzictwa w 2016 roku.
Czytaj więcej: Perebory − próby nowego zastosowania tradycyjnego ornamentu przez twórców i artystów w XX i XXI wieku
Wystawa „Perebory. Odsłony” jest częścią dwuletniego projektu „Perebory. Odsłony — popularyzacja niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO”, na który składają się wystawa, repozytorium cyfrowe, publikacja oraz cykl spotkań tematycznych ze specjalistami różnych dziedzin.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego oraz dotacji celowej Prezydenta Miasta Biała Podlaska.
„Perebory. Odsłony” 18.10.2014 – 19.05.2025
Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej
Opracowanie kuratorskie i produkcja: Agnieszka Mikszta
Projekt ekspozycji: architekturawrazliwa.pl
Identyfikacja wizualna: Maja Żurawiecka
Zdjęcie główne: Fragment ekspozycji „Perebory. Odsłony”, Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej