Zjawiskiem wyjątkowym w obyczajowości kujawskiej są praktykowane do dziś zwyczaje końca karnawału. Czas ten obejmujący kilka ostatnich „szalonych dni”, od tłustego czwartku do wtorku przed Popielcową Środą, zwany był po staropolsku zapustami lub mięsopustem (od wł. carne vale – żegnaj mięso), gdyż zapowiadał nadchodzący wielki post, a wraz z nim – ograniczenia w sferze towarzyskiej i kulinarnej.
Na tle innych zachowanych w tym regionie zwyczajów zapusty zachwycają do dziś charakterem magicznych działań, symbolicznych znaczeń i ludycznością, która zdecydowanie dominuje nad obrzędowymi treściami tych obchodów. Jest to zwyczaj obchodzenia domów przez osoby przebrane za zwierzęta, z którym w polskiej obyczajowości spotykamy się od adwentu do Wielkanocy.
Figurami stałymi w składzie zapustnych przebierańców są od dawna maszkary zwierzęce. Najważniejszą z nich, kojarzoną z kujawskimi zapustami jest maszkara kozy, będąca także synonimem samych grup (np. chodzić „pod kozą”, czy „koza z Kruszyna”). Jest to mężczyzna ukryty pod białą płachtą, trzymający w dłoni drąg zakończony drewnianą kozią głową z kłapiąca szczęką.
30 grudnia 2020 r. zwyczaj został wpisany na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
(zob. Krystyna Pawłowska Kujawskie zapusty – zmieniająca się żywa tradycja, „Twórczość Ludowa” nr 3-4, 2016).
Dziękujemy panu Radosławowi Zawackiemu za przesłany materiał wideo.
Więcej na stronie www.facebook.com/Kujawskie-zapusty