Jaka jest nasza rdzenna kultura? Kim byli nasi przodkowie, żyjący tutaj, na terenach Beskidu Śląskiego i Beskidu Żywieckiego? Jak odczuwali płynący czas? W jakich obrzędach uczestniczyli, właśnie teraz, w czasie karnawału? Tego będzie można się dowiedzieć podczas 45. Żywieckich Godów.
Dawne obrzędy, tradycje ludowe być może lepiej pokazują nam kim jesteśmy niż świat, w którym na co dzień funkcjonujemy i w którym gubimy się na kolejnych zakrętach. Życie naszych dziadków i babć było odczuwalnie powiązane ze zmianami w przyrodzie, z jej rytmem, wędrówką słońca po niebie, fazami księżyca, porami roku. Człowiek postrzegał siebie, jako integralną część środowiska. Dzisiaj niestety już tak nie jest. Aby poznać stare zwyczaje związane z czasem przesilenia warto wybrać się na Żywieckie Gody.
W samym środku zimy, kiedy ziemia zamarza, aby potem ponownie odrodzić się i wydać plony, nadchodził czas szczególny – świąteczny. Narodziny Dzieciątka związane były w kulturze tradycyjnej z odradzającym się życiem. Chrześcijańskie zwyczaje splatały się na wsiach z pogańskimi. Podczas ludowego karnawału noworoczni przebierańcy tworzyli barwne spektakle, które ukazywały, że coś się kończy, a coś zaczyna.
Jak co roku w programie Godów Żywieckich znajdują się między innymi plenerowe pokazy wielu dawnych obrzędów, które różniły się od siebie w zależności od miejsca zamieszkania osób je przedstawiających. W szczególności można je oglądać 25 stycznia podczas konkursu ocenianego przez etnografów w Milówce. Wśród prezentacji z pewnością nie zabraknie jukacy oraz słynnych żywieckich dziadów – barwnych symbolicznych postaci diabłów, śmierci, żydów, kominiarzy, niedźwiedzi czy koników.
Co ciekawe, kolędowali wyłącznie mężczyźni. Ale kobiety również miały swoje zwyczaje, jak skubanie pierza, przędzenie wełny czy łuskanie fasoli. 23 stycznia będzie można wziąć w nich udział w Starej Chałupie w Milówce. Takie zgromadzenia były dawniej okazją do bycia razem, do dialogu, czasami plotek, zabawy, ale także do przekazywania sobie mądrości pokoleniowych.
W Klubie Papiernik w Żywcu odbędzie się zaś jak co roku konkurs kolędników, który zakończy się 1 lutego koncertem finałowym w Miejskim Centrum Kultury w Żywcu. Na scenie zaprezentuję się najróżniejsze zespoły kolędnicze występujące z kolei w izbie, jak na przykład kolędnicy z gwiazdą, kulą, soplem, szopką, kozą, owsem, turoniem, różanką, herody, pastuszki, pastuszki z aniołami, szlachcice, mikołaje i inni.
45. Przegląd Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych "Żywieckie Gody" – program
18 stycznia – 1 lutego 2014
Żywiec
• 18 stycznia – sobota
– g.14.00 przegląd konkursowy grup kolędniczych i zespołów występujących na scenie – klub Papiernik (ul. ks. pr. S. Słonki 31)
19 stycznia – niedziela
– g.14.00 przegląd konkursowy grup kolędniczych i zespołów występujących na scenie – klub Papiernik (ul. ks. pr. S. Słonki 31)
• 31 stycznia – piątek
– g.8.00 Przegląd Widowisk Jasełkowych Placówek Opiekuńczo-Leczniczych i Warsztatów Terapii Zajęciowej
– g.17.00 uroczyste wręczenie nagród – Miejskie Centrum Kultury (al. Wolności 4)
• 1 lutego – sobota
– g.9.00 korowód grup obrzędowych (rondo Grunwaldzkie – Rynek)
– g.10.00 prezentacje programów kolędniczych, konkurs trzaskania z bata – Rynek
– g.12.00 "Kolęda bez granic" – koncert finałowy Żywieckich Godów z udziałem kolędników ze Słowacji – Miejskie Centrum Kultury (al. Wolności 4)
BESKIDZKI KARNAWAŁ
Prezentacje Artystyczne Gmin Powiatu Żywieckiego
koncerty kapel góralskich, degustacja potraw regionalnych, kiermasz sztuki ludowej – Miejskie Centrum Kultury (al. Wolności 4)
– g.18.00 koncert kolęd i muzyki góralskiej w wykonaniu Jana Karpiela Bułecki z zespołem Zakopiany – Miejskie Centrum Kultury (al. Wolności 4)
Milówka
• 18 stycznia – sobota
– g.19.00 "Potańcówka dziadowska" – występują kolędnicy, zespoły i kapele; bilety po 15 zł – Dom Strażaka
• 19 stycznia – niedziela
– g.15.00 "Gościna" – prógowacka potraw regionalnych, muzyka góralska, kolędnicy, szlachcice; bilety po 15 zł – Dom Strażaka
– g.16.00 "Spotkanie z tradycją" – koncert zespołów Wierchy, Spod Kikuli, Hulajniki oraz grup kolędniczych – Dom Strażaka
– g.18.00 koncert kolęd w wykonaniu zespołu Wierchy – kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP
• 22 stycznia – środa
– g.10.00 konkurs na rzeźbę w śniegu – Stara Chałupa
• 23 stycznia – czwartek
– g.15.00 skubanie pierza, przędzenie wełny, łuskanie fasoli z udziałem kolędników – Gminny Ośrodek Kultury i Stara Chałupa
• 24 stycznia – piątek
– g.16.00 wieczór wspomnień o życiu i twórczości Józefa Szczotki – Stara Chałupa
• 25 stycznia – sobota
Dzień plenerowy Żywieckich Godów w Milówce
– g.8.30 spotkanie grup obrzędowych – Rynek
– g.9.00 konkurs trzaskania z bata
– g.10.30 korowód grup obrzędowych
– g.11.00 konkurs kolędowania dziadów noworocznych – Stara Chałupa
• 26 stycznia – niedziela
– g.15.00 zimowe konkurencje, zabawy, prezentacje dziadów noworocznych, szlachciców i grup kolędniczych oraz wyścigi sań góralskich – Kamesznica-Złatna
– g.16.30 kulig, ognisko, pieczenie kiełbasy, kapela góralska; bilety po 25 zł – boisko w Kamesznicy-Złatnej
– g.18.00 koncert kolęd w wykonaniu Chóru Milowieckiego – kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP
IMPREZY TOWARZYSZĄCE
"Zimowe pogaduchy czas zacząć" – Turniej Kół Gospodyń Wiejskich, 20 stycznia o g.14.00 – Dom Strażaka
Zimowa Szkoła Folkloru (zajęcia otwarte) – 21, 23, 28 i 30 stycznia o g.10.00 – Gminny Ośrodek Kultury i Stara Chałupa
Nieobozowa Akcja Zimowa Harcerzy z Milówki – zajęcia dla dzieci od 5 do 10 lat; 17 stycznia – 28 lutego, g.10.00-14.00 – Gminny Ośrodek Kultury
WYSTAWY
Gminny Ośrodek Kultury, 17 stycznia – 28 lutego, wernisaż 17 stycznia, g.16.00:
"Gody w obiektywie" – zdjęcia Waldemara Kompały
"Świat jakiego nie znamy – tradycje i obrzędy województwa śląskiego"
– zdjęcia Roberta Garstki
"Instrumenty ludowe" – prace uczestników warsztatów regionalnych na Słowacji
"Tradycyjne ozdoby świąteczne" – prace twórców ludowych z gminy Milówka
Zwardoń
• 6 stycznia – poniedziałek
– g.15.00 "Zjazd Maski na Zwardoń SKI" – stok Małego Rachowca
Bielsko-Biała
• 1 lutego – sobota
– g.16.00 "Kolęda bez granic" – koncert z udziałem kolędników ze Słowacji – Mała Scena Teatru Polskiego (ul. 1 Maja 1)
Organizator: Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej