Jutro 15 grudnia 2010 roku (środa) formalnie Państwo Polskie przyjmuje na siebie szczególny obowiązek dbania i ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego, w tym także najcenniejszych zjawisk kultury ludowej.
Jutro bowiem zaczyna obowiązywać ustawa o ratyfikacji Konwencji UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego (Dz.U RP nr 225 z 30 listopada 2010 roku, poz.1462). Tym samym kilkuletnie starania o ratyfikację tej Konwencji, ze strony różnych osób, organizacji i środowisk, w tym także Stowarzyszenia Twórców Ludowych zostają uwieńczone sukcesem.
Przypomnijmy, że ta Konwencja UNESCO przyjęta w Paryżu w dniu 17 października 2003 roku wraz z Konwencją z 2005 roku w sprawie ochrony różnorodnych form kulturowych stanowią we współczesnym świecie niezmiernie ważny fundament poszanowania i ochrony żywej kultury opartej, na przekazywanej z pokolenia na pokolenie tradycji. Są zarazem wyrazem nowej "filozofii" myślenia o potrzebie zachowania dla potomności dziedzictwa duchowego – niematerialnego.
Od jutra, również w Polsce z racji przyjętego ustawowo zobowiązania, przedmiotem specjalnego zainteresowania ze strony organów administracji rządowej (MKiDN), samorządowej, organizacji pozarządowych – stają się rożnego rodzaju formy dziedzictwa niematerialnego. A jak stanowi Konwencja, wyrażają je wszelkiego rodzaju praktyki, wyobrażenia, formy wyrazu, wiedza i umiejętności, instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzenie kulturowe – "wtedy gdy uznawane są za dziedzictwo przez wspólnoty, grupy, jednostki, przekazywane z pokolenia na pokolenie… wpisują się w historie lokalną, wyrażają stosunek do przyrody, określają tożsamość kulturową i kreatywność (art.2 Konwencji).
Dodajmy, że Konwencja nakazuje chronić: tradycje, przekazy ustne, sztuki, widowiska, spektakle, zwyczaje, rytuały, misteria, obrzędy religijne, świąteczne, umiejętności związane z rzemiosłami tradycyjnymi…, a także tradycyjną muzykę, śpiew, taniec, festiwale, karnawały, powtarzalne obrzędy… i wiele innych obiektów kulturowych żywej kultury opartej na tradycji.
Jutrzejszy dzień to zarazem początek nowych działań, mających uświadomić władzy rządowej i samorządowej oraz wszystkim nam, zainteresowanym ochroną dziedzictwa kulturowego, o tym czym była i nadal dziś jest tradycyjna kultura duchowa, w tym przede wszystkim kultura ludowa. W jaki sposób można i należy ja chronić od zapomnienia.
Jedna z form ochrony postulowanej przez UNESCO są wpisy na Listę Światowego Dziedzictwa. Prawie wszystkie kraje europejskie mają tam już po kilka wpisów najcenniejszych zjawisk. Do tej pory nie ma na niej wpisów Polskich…
Dr Adam Jankiewicz – Centrum Karolin, członek Rady Naukowej STL
Lista UNESCO światowego niematerialnego dziedzictwa kulturowego