12 września na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się gala 49. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. Laureatom z różnych regionów Polski wręczono nagrody w siedmiu kategoriach. Otrzymali je artyści ludowi, badacze, instytucje oraz organizacje dokumentujące i promujące polską kulturę tradycyjną.
Tegoroczną galę Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” poprowadził podhalański muzyk Krzysztof Trebunia -Tutka. W uroczystości obok laureatów i jury wzięła udział Hanna Wróblewska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Adam Nowak – podsekretarz stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Dzisiejsza ceremonia wręczenia Nagrody imienia Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej jest momentem bardzo szczególnym, ponieważ już po raz czterdziesty dziewiąty mamy zaszczyt uhonorować tych, którzy pielęgnują i przekazują dalej dziedzictwo naszych przodków. Laureaci są najlepszym przykładem ciężkiej pracy, dzięki której nasza kultura ludowa nie tylko przetrwała, ale również inspiruje i znajduje nowe formy wyrazu we współczesnym świecie. Ich twórczość i działalność stanowią most łączący tradycję z nowoczesnością, przeszłość z teraźniejszością. (…) Gratuluję tegorocznym laureatom i laureatkom, wasze osiągnięcia są nie tylko dowodem na pasji i talentów ale także na niezwykłe znaczenie jakie ma pielęgnowanie tradycji dzisiejszych czasach. To dzięki Wam kultura ludowa kwitnie a jej piękno może być podziwiane i odkrywane na nowo przez kolejne pokolenia – powiedziała Hanna Wróblewska, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Laureatami 49. edycji Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” zostali:
W kategorii dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego: Anna Dunat – śpiewaczka i gawędziarka promująca tradycje Górali Żywieckich; Grażyna i Tadeusz Kruczyńscy – wykonawcy zabawek ceramicznych: ptaszków, okaryn; Helena Napierała – śpiewaczka, kontynuatorka śpiewu monodycznego i wielogłosowego, założycielka zespołu „Wigranie”; Halina Pajka – wycinankarka, mistrzyni plastyki obrzędowej; Stanisława Ewa Skowysz-Mucha – pisankarka, prowadzi Muzeum Lipskiej Pisanki,
W kategorii dla mistrza tradycji: Anna Chuda – śpiewaczka ludowa, tancerka i gawędziarka z Biskupizny.
W kategorii dla twórców za pisarstwo ludowe: Barbara Kryszczuk – poetka i prozatorka.
Nagrodę w kategorii dla badaczy, naukowców i animatorów: Donat Niewiadomski – historyk literatury, folklorysta, regionalista, animator kultury, ekspert i autorytet w dziedzinie literatury ludowej; Elżbieta Piskorz-Branekova – etnografka, specjalistka od polskich strojów ludowych oraz haftu tradycyjnego, kolekcjonerka.
W kategorii V dla kapel ludowych: Kapela Ludowa z Gniewczyny Łańcuckiej – jedna z nielicznych tradycyjnych kapel ludowych muzykujących w regionie przeworskim.
W kategorii VI dla zespołów folklorystycznych: Góralski Teatr Pieśni „Dunawiec” – funkcjonuje od 1984 r. Składa się z potomków polskich reemigrantów z Bukowiny – górali czadeckich, którzy przybyli na Dolny Śląsk w 1947 r.; Zespół Regionalny „Wilamowice” – założony w 1948 r. Wilamowianie są potomkami XIII-wiecznych osadników Zachodniej Europy. Zespół ma charakter wielopokoleniowy.
W kategorii dla instytucji i organizacji zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej: Gminny Ośrodek Kultury w Podegrodziu – realizuje misję ochrony pokoleniowego przekazu i popularyzacji dziedzictwa kulturowego regionu Lachów Sądeckich i Podegrodzkich; Muzeum Lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim – najstarsze muzeum w woj. lubuskim; współorganizator Ogólnopolskich Konkursów Pisanek im. Michała Kowalskiego.
Po raz kolejny w ramach Nagrody im. Oskara Kolberga przyznana zostanie także wyróżnienie specjalne dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez Mistrza Tradycji. W tym roku wyróżnienie otrzyma Maria Polowczyk.
Wszyscy laureaci otrzymali Medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, a ponadto pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe ufundowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorząd Województwa Mazowieckiego. Po uhonorowaniu Laureatów ogłoszono nazwisko przedstawiciela samorządu, który w ostatnim roku wyróżnił się szczególną troską o zachowanie i rozwój kultury tradycyjnej w swoim regionie. Tytuł Ambasadora Kultury Tradycyjnej trafił w tym roku do Stanisława Szydlika, sołtysa wsi Bandysie. Od początku istnienia Kurpiowskiej Szkoły Tradycji wspierał jej działania, aktywnie uczestniczył w wydarzeniach organizowanych w ramach Akademii Kolberga, pomagając także w ich realizacji.
Po gali o godz. 18.00 w siedzibie NIKiDW ( ul. Krakowskie Przedmieście 66), odbył się Koncert laureatów wraz z potańcówką tradycyjną. Podczas wieczoru wystąpią: Góralski Teatr Pieśni „Dunawiec” z Dolnego Śląska, Anna Chuda zaśpiewa z uczennicami – (w tym z wyróżnioną Marią Polowczyk) z Biskupizny, Anna Dunat zaśpiewa z kapelą z Żywiecczyzny, Kapela Ludowa z Gniewczyny Łańcuckiej poderwie do tańca, a na zakończenie Zespół Regionalny „Wilamowice” oraz Kapela Sercówka z Gminnego Ośrodka Kultury w Podegrodziu. Koncert poprowadzi Krzysztof Trebunia-Tutka.
Organizatorami koncertu laureatów i potańcówki są Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. Koncertowi towarzyszła wystawa „Byśki, kozy i pająki – czyli kultura ludowa w obiektywie Marty Ankiersztejn”, przedstawiająca portrety wybranych laureatów Nagrody z ostatnich czterech lat, a także prace – rzeźby, tkaniny, wycinanki, koronki – wykonane przez artystów uwiecznionych na zdjęciach. Obejrzeć będzie można także pisanki, zabawki rzeźbione w drewnie, koronki, tytułowe byśki, kozy i pająki, i wiele innych.
* * *
Nagroda im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” to najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce. Patronem ustanowionej w 1974 roku nagrody jest Oskar Kolberg (1814–1890), polski etnograf, folklorysta i kompozytor. Co roku wyróżnienie trafia do kilkunastu artystów tworzących w dziedzinach ludowych sztuk plastycznych i rękodzieła, literatury, śpiewu, muzyki instrumentalnej i tańca oraz organizatorów przedsięwzięć artystycznych upowszechniających folklor i sztukę ludową, animatorów, mistrzów, naukowców, badaczy, dokumentalistów, którzy gromadzą i przekazują przyszłym pokoleniom wiedzę o kulturze ludowej.