1 maja odbędzie się otwarcie nowej wystawy czasowej w Wielkopolskim Parku Etnograficznym w Dziekanowicach. Wystawa poświęcona jest sztuce ludowej i nieprofesjonalnej, będącej przedmiotem zbierackiej pasji Stanisława Pasiciela.
Podczas kolejnych sezonów ekspozycyjnych prezentujemy naszej Publiczności dorobek polskiej sztuki ludowej i nieprofesjonalnej.
Korzystaliśmy przy tym z własnej muzealnej kolekcji, jak też z zasobów innych muzeów polskich – Muzeum Etnograficznego w Toruniu, Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, Muzeum Wsi Radomskiej, i in. dysponujących największymi kolekcjami sztuki nieprofesjonalnej.
Tym razem postanowiliśmy sięgnąć w inne rejony i zaprezentować zbiór powstały w skali indywidualnej, jako realizacja osobistej pasji. Rozwinął taką pasję Stanisław Pasiciel – mieszkaniec Gniezna, długoletni dyrektor Muzeum Początków Państwa Polskiego. Kolekcjonowanie sztuki pozaelitarnej stało się dla niego, historyka sztuki, sposobem życia i samorealizacji po przejściu na emeryturę.
W ciągu dwudziestu lat, odwiedzając artystów i ich rodziny, wędrując po kiermaszach i targach sztuki ludowej, zgromadził kolekcję liczącą około 150 przedmiotów: rzeźb, obrazów i ceramiki. Zasięg terytorialny kolekcjonowania, z początku ogólnopolski, z czasem uległ weryfikacji i skoncentrował się na Wielkopolsce, szczególnie jej północnej i północno-wschodniej części, i regionach pogranicznych i ościennych: Krajnie, Kujawach i Kaszubach. Niniejsza wystawa jest pierwszą publiczną prezentacją tej kolekcji.
Ekspozycję otwierają zgromadzone w kolekcji przykłady sztuki zabytkowej: z przełomu XVIII i XIX w., XIX w. i pierwszej połowy XX w. : pojedyncze egzemplarze rzeźby – w tym Pawła Brylińskiego (?), figura św. Franciszka z przydrożnej kapliczki, obrazy częstochowskie na płótnie i blasze, ceramiczne naczynia (dzbany, wazony, misy) z kaszubskich warsztatów rzemieślniczych.
W tym ostatnim przypadku, dotyczącym warsztatu rodziny Neclów w Chmielnie, złamano zasadę chronologii i włączono wyroby powstałe po 1945 r., z uwagi na zachowaną aż do 90. lat XX w. ciągłość międzypokoleniową tradycji.
Druga, znacznie obszerniejsza część ekspozycji, prezentuje rzeźbę w drewnie i glinie oraz malarstwo – powstałe po 1945 r. Tematyka sztuki figuralnej skupia się wokół sacrum – kultu świętych, lokalnych kultów cudownych wizerunków, oraz motywów zaczerpniętych z tradycyjnej wsi: typów ludzkich, dawnych zajęć i rzemiosł, folkloru, przedstawień zwierząt i ptaków.
Znajdujemy tu panoramę twórców i dzieł, które przypisać można różnym kategoriom współczesnej twórczości nieprofesjonalnej: klasycznego powojennego nurtu ludowego i folkloryzmu, pogranicza amatorsko-ludowego, amatorskiego, nurtu art brut, a także przykłady rzeźby warsztatowej, z kręgu współczesnej sztuki kościelnej. Porządek tej części wystawy – według autorów dzieł i miejsca pochodzenia, otwierają prace rzeźbiarzy z Kaliskiego (Tadeusz Flak) i Konińskiego (Zdzisław Staszak i Piotr Staszak).
Kontynuacją jest obszerna grupa artystów z Ziemi Gnieźnieńskiej – szczególnie skrupulatnie penetrowanej przez Stanisława Pasiciela, dzięki czemu może pochwalić się on rzeźbami wybitnych rzeźbiarzy z tego terenu: Stanisława Zawieruchy, Władysławy Adryanowej, Czesława Wętkowskiego, Teodora Kupsia. Kolejne rzeźby pochodzą z Pałuk, (Piotr Woliński, Leon Katulski), oraz Kujaw (Jacek Bykowski, a także Stanisław Zagajewski).
Ekspozycję zamykają artyści z terenu Krajny (Bronisław Suchy, Józef Walczak) i Kaszub ( Marian Kuźmiński, Zygmunt Kędzierski, Włodzimierz Ostoja-Lniski, Józef Chełmowski, Waldemar Styperek i Danuta Styperek, Stanisław Suska).
Od artystów z tych terenów Stanisław Pasiciel pozyskał zarówno rzeźby, wymienioną już wcześniej ceramikę, oraz współczesne obrazy na szkle – na różne sposoby tworzące dialog z tą tradycyjną na tym terenie dziedziną twórczości.
Kolekcjonowanie sztuki pozaelitarnej to zjawisko kulturowe siegające na terenie Polski ostatnich dziesięcioleci XIX w. i do czasów nam współczesnych zachowujące żywotność. P
asja zbierania artefaktów kultury ludowej, zapoczątkowana i rozwinięta wśród inteligencji i innych środowisk elitarnych, wpisała się w początki i rozwój niejednej kolekcji muzealnej, pełniąc też na przestrzeni stulecia komplementarną wobec muzealniczej praktyki, kulturotwórczą rolę.
Niniejsza kolekcja jest wartościowym przykładem osobistej pasji, realizowanej ze znawstwem i poświęceniem oraz świadectwem wciąż urzekającej siły tej twórczości dla ludzi różnych profesji.
Wernisaż wystawy odbędzie się 1 maja o godz.12.00 w Wielkopolskim Park Etnograficznym w Dziekanowicach. Wystawę można oglądać do 30 października 2012 r.
Scenariusz wystawy – Marta Romanow-Kujawa
Oprawa plastyczna – Wojciech Kujawa
Projekty plastyczne wydawnictw- Wojciech Kujawa
Fotografie do katalogu – Andrzej Ziółkowski
Właściciel zbiorów – Stanisław Pasiciel
Komisarz wystawy – Marta Romanow-Kujawa