Niedawno ukazała się antologia kolęd z Łemkowszczyzny autorstwa dr Wiktorii Hojsak – językoznawczyni, folklorystki z Uniwersytetu Jagiellońskiego, która zapisywała ten gatunek pieśni przez ostatnie 20 lat.
Na Łemkowszczyźnie do dziś dobrze zachowała się dawna obrzędowość i wzorce folkloru, w tym obrzędowość cyklu zimowego. Bez kolędowania i szczodrowania nie sposób wyobrazić sobie Świąt Bożego Narodzenia. Badania nad bogatym zasobem zimowych pieśni obrzędowych zgromadzonych przez ostatnie 200 lat pozwalają prześledzić jak zmieniał się repertuar łemkowskich grup kolędniczych, jak ewoluował sam obrzęd kolędowania oraz jak ważne miejsce zajmował i nadal zajmuje w życiu duchowym Łemków. Kolędy śpiewano nie tylko w ścisłym okresie świątecznym od Bożego Narodzenia do Jordanu, kiedyś funkcjonowały one już od początku Adwentu aż do Gromnicy.
Wybrane teksty prezentują folklor z całego etnograficznego terytorium Łemkowszczyzny po obu stronach Karpat, tzn. z terytorium Polski, Słowacji i Ukrainy (rejon Welykyj Bereznyj na Zakarpaciu), są teksty z pogranicza bojkowsko-łemkowskiego oraz kilka przykładów z Baczki (Serbia), dokąd Łemkowie emigrowali w XVIII–XIX w.
Antologia kolęd licząca 402 strony, opatrzona została obszernym komentarzem naukowym, w którym przedstawiono typologię zimowych pieśni obrzędowych, tło kulturowe ich funkcjonowania, historię zbieractwa i publikacji. Wszystkie teksty zostały podzielone na trzy kategorie: kolędy apokryficzne, kolędy życzące i szczodrówki.
Wyodrębniono również kolędy żartobliwe i mowy końcowe. W obrębie każdej kategorii teksty uporządkowano według kryterium tematycznego, a podział kolęd życzących uwzględnia również adresata pieśni. Mamy więc kolędy dla gospodarza, gospodyni (w tym wdowy), młodych gospodarzy, chłopca, dziewczyny, dziecka. Dla kolęd z każdej grupy tematycznej podano paralele, czyli źródła, w których opublikowane zostały inne kolędy zawierające te same motywy, ze wskazaniem nazwy miejscowości w granicach Łemkowszczyzny.
W publikacji znajdziemy również scenariusze trzech autentycznych widowisk kolędniczych z Łemkowszczyzny.
Wydanie publikacji dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Muzyczny ślad”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
Osoby zainteresowane książką proszone są o kontakt mailowy z koordynatorem wydania: gsuchanicz@gmail.com.