Jarmark Jagielloński już puka do bram naszego miasta. Stare Miasto w Lublinie w dniach 20-22 sierpnia 2021 po raz piętnasty wypełni tradycyjna muzyka i sztuka ludowa. Rzemieślniczym tematem przewodnim festiwalu będzie tym razem budowa instrumentów tradycyjnych, a przedostatni weekend wakacji stanie się okazją do głębszego poznania tajników tej dziedziny. Właśnie ruszają zapisy na Letnią Szkołę Tradycji.
Temat przewodni – instrumenty tradycyjne
Tegoroczna edycja festiwalu skupiona będzie wokół tematyki związanej z instrumentami tradycyjnymi. Na Jarmarku Rzemieślniczym będzie można zakupić instrumenty stworzone przez mistrzów, którzy swoją wiedzą i umiejętnościami podzielą się także podczas warsztatów budowy instrumentów czy gry na nich. Program skupiony wokół tej tematyki dopełnią także wystawy, spotkania i spektakle, które przybliżą nam wybrane tradycje regionalne. Jak co roku, podczas Jarmarku Jagiellońskiego będzie można wziąć udział w Letniej Szkole Tradycji, którą przygotowuje Fundacja Kultura Enter. To program specjalistycznych i rozbudowanych warsztatów dla osób zainteresowanych tradycyjnym rzemiosłem i sztuką ludową. Podstawową zasadą podczas warsztatów jest relacja mistrz-uczeń. Relacja ta, ze względu na swoją wyjątkowość i bezpośredniość przekazu, jest skutecznym narzędziem wspomagania procesu
przekazu tradycji.
Letnia Szkoła Tradycji 2021
Tegoroczną tematyką Letniej Szkoły jest budowa instrumentów ludowych. Tych przeznaczonych do grania melodii, jak oktawki, piszczałki czy okaryny, jak i służących zabawie jednym dźwiękiem i rytmem – gwizdków oraz bębenków. Poznamy tajniki tworzenia instrumentów z drewna, gliny i metalu. Zajęcia poprowadzą znani i doświadczeni budowniczowie, którzy od lat w swoich przydomowych pracowniach wytwarzają różnego typu instrumenty i narzędzia muzyczne, a także udoskonalają technikę ich wykonywania. To także osoby, które prowadzą studium przypadków, dokonując wyborów między zachowywaniem tradycyjnych, starodawnych metod a stosowaniem innowacyjnych rozwiązań i nowoczesnych narzędzi w procesie budowy instrumentów ludowych.
Warsztaty w ramach Letniej Szkoły Tradycji
Grupa I – Warsztaty budowy oktawek biłgorajskich, prowadzący: Zbigniew Butryn z Janowa Lubelskiego (Lubelskie)
Pod kierunkiem Zbigniewa Butryna uczestnicy będą pracować nad powstaniem oktawek biłgorajskich. Cała grupa będzie wspólnie budować jeden instrument.
Choć zachowane zabytki muzealne mają różne rozmiary (np. model znajdujący się w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie jest wielkości skrzypiec „połówkowych”), podczas warsztatów powstanie instrument użytkowy o menzurze skrzypiec 4/4. Instrument będzie służył do działań edukacyjnych. Do udziału w warsztatach wymagana jest podstawowa umiejętność obsługi dłut, młotka i innych narzędzi stolarskich.
Zbigniew Butryn – ur. w Janowie Lubelskim, gdzie mieszka do dziś; muzykant (basetla, skrzypce, suka, oktawki, gitara basowa), lutnik amator, budowniczy instrumentów tradycyjnych, w szczególności chordofonów tzw. dłubanych (suka, skrzypce, oktawki, fidel płocka, mazanki, basy) oraz bębenków z brzękadłami (tzw. sitkowe) i barabanów. Od 2008 roku Zbigniew Butryn wraz z synem Krzysztofem i synową Martą prowadzi Szkołę Suki Biłgorajskiej oraz Pracownię Instrumentów Ludowych. W 1993 roku wykonał rekonstrukcję swojej pierwszej suki biłgorajskiej. Do poszukiwań i rekonstrukcji zapomnianego instrumentu zainspirował go redaktor Polskiego Radia Marian Domański. Od tego czasu udoskonalił swój warsztat pracy przy budowie instrumentów. Swoją wiedzą chętnie dzieli się z osobami zainteresowanymi nauką.
Kiedy:
19 sierpnia, godz. 15.00-19.00
20 sierpnia, godz. 15.00-19.00
21 sierpnia, godz. 10.00-14.00
22 sierpnia, godz. 15.00-19.00
Gdzie: Warsztaty Kultury w Lublinie, ul. Grodzka 7, sala wystawowa, II piętro
Grupa II – Warsztaty budowy bębenka obręczowego, zwanego również sitkowym, jednoręczniakiem, bębenkiem z brzękadłami, prowadząca: Katarzyna Zedel z Pawłowa (Radomskie).
Uczestnicy poznają cały proces budowy bębenka obręczowego, na Lubelszczyźnie zwanego „sitkowym”, oraz obróbkę poszczególnych elementów z drewna, metalu i skóry. Wszyscy uczestnicy będą pracować wspólnie nad jednym dużym egzemplarzem, który będzie następnie służył do celów edukacyjnych, a ponadto każdy wykona własny bębenek o małych rozmiarach. W zależności od zdolności uczestników i dostępnego czasu, będzie można wykonać również drewniane zabawki muzyczne, inspirowane dziełami rzeźbiarza Jana Puka z Trześni. Do udziału w warsztatach wymagana jest podstawowa umiejętność obsługi wyrzynarki, szlifierki kątowej, młotka i innych narzędzi stolarskich.
Katarzyna Zedel – mieszkanka okolic Szydłowca, muzykantka, śpiewaczka i tancerka, a także twórczyni instrumentów tradycyjnych (bębenki, barabany, suka, mazanki, zabawki muzyczne). Doświadczenie w budowie instrumentów zdobywała m.in. u Piotra Sikory z Kuźnicy k. Przysuchy – mistrza wykonującego bębenki, basy, skrzypce, smyczki i futerały. W latach 2012-2020 pracowała jako specjalista ds. zbiorów w Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu.
Kiedy:
19 sierpnia, godz. 10.00-14.00
20 sierpnia, godz. 10.00-14.00
21 sierpnia, godz. 15.00-19.00
22 sierpnia, godz. 10.00-14.00
Gdzie: Warsztaty Kultury w Lublinie, ul. Grodzka 7, sala wystawowa, II piętro
Grupa III – Warsztaty budowy ceramicznych okaryn i gwizdków, prowadzący: Grzegorz Romańczyk z Piotrkowic (Małopolska)
Uczestnicy warsztatu zapoznają się z całym procesem budowy gwizdków i okaryn. Pierwszą ważną czynnością przed zbudowaniem instrumentów będzie wylanie i obróbka ich form, których następnie będzie można używać wielokrotnie. Uczestnicy zdobędą wiedzę o obróbce (czyszczenie, kucie) tych glinianych wyrobów, a także wiedzę na temat procesu wypalania. Do udziału w warsztatach nie wymagana jest specjalistyczna wiedza, jednak uczestnicy muszą liczyć się z faktem, że jest to „brudna i mokra robota”.
Grzegorz Romańczyk – twórca ceramicznych okaryn i ćwierkających ptaszków. Pochodzi ze znanej ze swojej twórczości rodziny Romańczyków, która od kilku pokoleń zajmuje się ceramiką – tradycję tę zapoczątkowała jego prababcia, a przejęli następnie jej synowie i ich potomkowie.
Kiedy:
19 sierpnia, godz. 15.00-19.00
20-22 sierpnia, godz. 10.00-14.00
Gdzie: Warsztaty Kultury w Lublinie, ul. Grodzka 7, sala warsztatowa przy patio, parter
Grupa IV – Warsztaty budowy drewnianych instrumentów pasterskich: gwizdków, piszczałek wielkopostnych (bez otworów palcowych), fujarek pasterskich (z otworami palcowymi), dwojnicy, prowadzący: Marcin Blachura z Żywca i Przemysław Ficek z Jeleśni (Beskid Żywiecki)
Celem warsztatów będzie nauka poszczególnych etapów i metod oraz własnoręczne wykonanie tradycyjnych instrumentów dętych z czarnego bzu. Uczestnicy będą wykonywać gwizdki o prostych formach, piszczałki wielkopostne (bez otworów palcowych) oraz w miarę umiejętności i możliwości czasowych piszczałki 6-otworowe (fujarki). Nauka zakończona będzie świętowaniem sukcesów twórczych i praktyką muzyczną na zbudowanych instrumentach. Do udziału w warsztatach nie jest wymagana specjalistyczna wiedza, jednak uczestnicy powinni posiadać podstawową umiejętność operowania dłutami i nożykami.
Przemysław Ficek z Jeleśni i Marcin Blachura z Żywca – twórcy instrumentów tradycyjnych, m.in. piszczałek pasterskich i wielkopostnych, fujarek, dwojnic i gwizdków, ale także gajd beskidzkich i dud żywieckich (sposób wytwarzania dud i umiejętność gry na nich są wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego). Grając na stworzonych przez siebie instrumentach kontynuują muzyczne tradycje Beskidu Żywieckiego.
Kiedy:
19 sierpnia, godz. 15.00-19.00
20-22 sierpnia, godz. 10.00-14.00
Gdzie: Klasztor oo. Dominikanów, ul. Złota 9, Sala Unii
Jak się zapisać?
– Zapisy trwają od 30 lipca do 8 sierpnia 2021. Warsztaty są bezpłatne i skierowane do osób pełnoletnich. Formularz zapisu jest dostępny na stronie internetowej Jarmarku Jagiellońskiego.
– Letnia Szkoła Tradycji odbywa się w dniach 19-22 sierpnia 2021 w Lublinie.
– Obowiązuje kaucja w wysokości 200 zł, zwracana osobom, które wzięły udział w pełnym wymiarze godzinowym warsztatów.
– Należy wybrać temat, któremu poświęci się 4 dni warsztatów (19-22 sierpnia). Trzeba pamiętać, że uczestnicy zobowiązują się do wzięcia udziału we wszystkich dniach warsztatów.
– O dostaniu się na warsztaty decydują odpowiedzi na zawarte w formularzu pytania. Potwierdzenie zostanie dostarczone e-mailem.
– Regulamin jest dostępny na stronie internetowej Jarmarku Jagiellońskiego.
Bezpieczeństwo
Nasze decyzje programowe i logistyczne uzależnione są od obostrzeń i ogólnej sytuacji panującej w kraju. Biorąc pod uwagę nasze ubiegłoroczne doświadczenie organizacji festiwalu, chcemy przygotować wydarzenie w sposób jak najbardziej przemyślany i odpowiedzialny. Zależy nam na tym, by wszyscy uczestnicy Jarmarku Jagiellońskiego czuli się komfortowo podczas planowanych przez nas wydarzeń festiwalowych. Na stronie www.jarmarkjagiellonski.pl oraz portalu Facebook będziemy na bieżąco zamieszczać informacje dotyczące formy, w jakiej będzie możliwe nasze spotkanie i realizacja tegorocznych wydarzeń.
Organizatorzy: Fundacja Kultura Enter w partnerstwie z Warsztatami Kultury w Lublinie Fundacja Kultura Enter, Jarmark Jagielloński, Warsztaty Kultury, Lublin Miasto Inspiracji
Partnerzy: Dominikanie Lublin
Patroni medialni: TVP Kultura, TVP Polonia, Polskie Radio Lublin, Weranda Country, Sielskie Życie, Kultura Enter, Kraina Bugu, travel.lovePoland, MuzykaTradycyjna.PL, KulturaLudowa.pl, Onet
Jarmark Jagielloński
20-22 sierpnia 2021
Stare Miasto
* Zdjęcie na górze: Zbigniew Butryn fot Mateusz Borny