„7 spotkań, 7 historii” to filmowo-animacyjny projekt Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie, kontynuacja muzealnych badań terenowych, prowadzonych od lat 60 do 80. XX w. przez naszych etnografów – Piotra Szackiego i Krzysztofa Chojnackiego. To 7 dokumentów filmowych zestawiających obrazy z przeszłości i współczesne historie o przekazywaniu rzemiosła z pokolenia na pokolenie, utrwalając krajobraz kulturowy określonych miejsc.
Od lat 60 do 80. XX w. duet etnografów z Państwowego Muzeum Etnograficznego zrealizował kilkadziesiąt filmów etnograficznych, które prezentowały głównie zanikające już wówczas rzemiosła oraz wiejskie relikty, jak np. domowy wypiek chleba wygniatanego w dzieży i piecu. Kiedy po kilkudziesięciu latach, w 2018 roku, w ramach projektu „Muzeum w terenie” kolejni etnografowie wrócili w te miejsca, okazało się, że temat jest wciąż bardzo aktualny i zapewnił nowe kontakty z miejscami, w których byli nasi poprzednicy.
Polska wieś przeszła olbrzymią transformację od czasu ostatnich badań z połowy XX wieku, a większość utrwalonych na filmach warsztatów już nie istnieje, lub jeśli pozostały w swoich miejscach – już nie funkcjonują. Są jedynie echem przeszłości, „duchami”, które nie opuściły swoich siedzib – tak bardzo związanymi ze swoimi właścicielami, którzy pozostawiają je, by popatrzeć na narzędzia dawnej pracy, by z nimi pobyć i wspomnieć „dawne czasy”. „Powrót w teren okazał się ożywczy.
„Zwróciliśmy uwagę na miejsca, w których praca w warsztatach rzemieślniczych nadal jest kontynuowana przez kolejne pokolenia oraz na takie, w których żyją jeszcze filmowi bohaterowie” – mówi Małgorzata Jaszczołt, koordynatorka Projektu.
Projekt „7 spotkań, 7 historii” opowiada w języku filmowym o tych kontynuacjach, pokazuje kulturowe ciągłości, trwanie pewnych treści lub ich zmianę. Zestawianie obrazów z przeszłości i tych współczesnych to dialog „kiedyś” z „dzisiaj.” Pomysł kontynuacji projektu posłużył przedłużeniu muzealnych historii w nowej odsłonie w nawiązaniu do przeszłości. Dla muzeum jako instytucji długiego trwania – taki powrót ma zawsze walor retrospektywny i pozwala na obserwację zachodzących zmian w obrębie określonej tematyki.
„Myśląc perspektywicznie i długofalowo, wielokrotne rejestracje w tych samych miejscach pozwalają uchwycić te procesy, które mogą być punktem odniesienia w przyszłości przez naszych następców” – podsumowuje Małgorzata Jaszczołt.
7 filmów z Projektu jest dostępnych online na dedykowanej playliście „7 spotkań, 7 historii” na kanale You Tube Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie.
Projekt „7 spotkań, 7 historii” dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra” oraz środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
* Zdjęcie główne: Wyrób dzwonków pasterskich – Władysław Stopka-Król; Czerwienne, fot. Piotr Szacki 1985 r.