Dywan dwuosnowowy Bernardy Rość na Międzynarodowym Triennale Tkaniny

Praca twórczyni ludowej Bernardy Rość pt. „Powrót do korzeni” została wyłoniona z ponad 1618 zgłoszeń artystów-plastyków profesjonalnych nadesłanych z całego świata na 18. Międzynarodowe Triennale Tkaniny, które odbywa się w Centrum Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Wystawę można oglądać do 12 kwietnia 2026 roku.

Według danych archiwalnych CMWŁ to rekordowa liczba propozycji w historii Triennale. To jest spektakularne osiągnięcie dla samej Artystki Bernardy Rość, ale również dla ludowego tkactwa, bowiem w historii tkaniny dwuosnowowej nie było takiego międzynarodowego wyróżnienia. Należy również wziąć pod uwagę, że Triennale Tkaniny organizowane jest już od pół wieku i na podstawie źródeł historycznych nie odnotowano udziału ludowego artysty (tkaczki) w MTT. Reasumując, Bernarda Rość po raz kolejny udowadnia, że jej dywany dwuosnowowe noszą znamiona głębokiego artyzmu a jej twórczość doceniana jest w Polsce i na świecie. Dzięki swojej wybitnej twórczości, Bernarda Rość nieustannie prezentuje i promuje na arenie międzynarodowej niebywały artystyczny potencjał tkaniny dwuosnowowej.

Jak czytamy na stronie Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi “Międzynarodowe Triennale Tkaniny jest to największe i najstarsze na świecie wydarzenie poświęcone sztuce tkaniny artystycznej. Tegoroczna edycja ma szczególny wymiar – Triennale obchodzi swoje pięćdziesięciolecie i w ciągu pół wieku historii ugruntowało swoją pozycję jako jedno z najważniejszych forów artystycznego dialogu ponad granicami. Hasłem przewodnim 18.Międzynarodowego Triennale Tkaniny jest: Dekonstrukcja/Rekonstrukcja.

Katalog Międzynarodowe Triennale Tkaniny

„Dekonstrukcja/Rekonstrukcja” odzwierciedla napięcia i przemiany współczesnego świata – zarówno w sferze społecznej, jak i kulturowej. To temat, który nie tylko nawiązuje do aktualnych problemów – redefinicji norm, systemów wartości czy tożsamości – ale też wpisuje się w szerszy dyskurs filozoficzny. Dekonstrukcję przecież rozumiemy jako sposób krytycznego czytania rzeczywistości, który otwiera pole dla nowych narracji (…).”

Syntetyczny opis warstwy znaczeniowej pracy Bernardy Rość „Powrót do korzeni/Back to the roots” 

Tkanina dwuosnowowa „Powrót do korzeni” zatrzymuje się na konkretnych treściach i znaczeniach świata współczesnego i świata dawnego. Tkanina jako medium przemawia do widza nie rezygnując z figuratywności tak charakterystycznej dla podwójnego splotu. Jest manifestacją przywiązania do polskiej tradycji, do polskiej Ojczyzny. Zestawienie kolorystyczne dwóch dominujących barw czerni i naturalnej bieli wełny, pulsują skontrastowanym przebiegiem splotów, ich zderzającymi się kierunkami, analogicznie – jak mnogość kierunków rozwoju społeczeństwa spotyka się z buntem bądź nieświadomą akceptacją ze strony ludzkości.

W dyskursie o kształt nowego świata, tkanina przejawia przychylność dla kultury rodzimej tradycyjnej zrośniętej z naszą przeszłością. Tradycyjność, która wybrzmiewa w pracy Artystki Bernardy Rość poprzez zastosowanie prastarych tradycyjnych wzorów i ornamentów historią sięgające XVIII wieku, poniekąd definiuje Nas, jako  spadkobierców naszych przodków. To obliguje Nas Ludzi do zachowania ciągłości, zapewnienia przetrwania tradycjom.

Nagrodzony dywan dwuosnowowy „Powrót do korzeni/Back to the roots”, wyk. Bernarda Rość

Bernarda Rość – tkaczka ludowa z Korycina

Artystka ludowa. Wybitna tkaczka. W uznaniu wysiłków nad wyjątkowo twórczym ubogacaniu polskiego dziedzictwa narodowego, została odznaczona Medalem im. Oskara Kolberga Za Zasługi dla Kultury Ludowej [2021].  Czołowa postać w polskiej sztuce ludowej, kontynuatorka i depozytariuszka dziedzictwa unikalnych umiejętności tkackich, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Uprawia tkactwo dwuosnowowe od ponad 50 lat. Na ręcznych drewnianych krosnach tworzy artystyczne wełniane tkaniny podwójne. Jej twórczość prezentuje najwyższy poziom artystyczny i techniczny oparty na najlepszych starych tradycjach tkactwa ludowego.

Edukację w dziedzinie włókna rozpoczęła w latach 70. XX wieku od praktyki w znamienitej rodzinnej pracowni tkackiej.  Przełomem w twórczości była dla niej prestiżowa Nagroda i Stypendium Młodych im. Stanisława Wyspiańskiego [1989-1990] oraz wystawa prac w PME w Warszawie. W latach 80. i 90. XX wieku działała w ramach założonej w 1949 roku Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego. Jest członkiem STL-u. Wielokrotna stypendystka MKiDN [1989, 2014, 2016, 2020, 2022].

Istotnym komponentem działań artystki jest czerpanie inspiracji z twórczości Profesor Eleonory Plutyńskiej tzw. wzory z głowy. W swoich realizacjach dwuosnowowych przepracowuje tematy i motywy historyczne, religijne, prospołeczne, ze świata literatury i natury. Stosuje prastare ornamenty z XVIII i XIX wieku, które zestawia ze sobą i buduje z nich nowe narracje. Autorka serii Tkane Obrazy Podlasia [2022]. Szczególne miejsce w jej twórczości zajmują tkaniny podwójne Recytatywy – twórczyni utkała trzy repliki tkanin awangardowego artysty A.Starczewskiego dla SIGNUM FOUNDATION oraz CMWŁ. Jej sztuka uznawana jest za zjawisko unikatowe – łączące w sobie sztukę ludową ze sztuką wysoką.

Pracę artystyczną łączy z działalnością edukacyjną – wykształciła córki, czwarte pokolenie z Rodu zdolnych kontynuatorek. Unikatowym dziełem życia artystki jest dwuosnowowa kurtyna do Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, Kurtyna Kobiet projektu Małgorzaty Markiewicz [2023].

Twórczość Pani Bernardy jest prezentowana w międzynarodowych publikacjach: Deconstruction.Reconstrucion wydanej w ramach 18.MTT oraz w książce TEXTILE TEXTURES. MULTITHREADED NARRATIVES, zrealizowanej przez Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Wydział Sztuk Pięknych, Muzyki i Designu Uniwersytetu w Bergen w Norwegii oraz Szkołę Doktorską Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie.

Fotografie, tekst: Bogusława Depkun

* Zdjęcie główne: Bernarda Rość na tle swojego dywanu „Powrót do korzeni”, Międzynarodowe Triennale 2025, fot. Bogusława Depkun