Wielu wielbicieli sztuki ludowej, naiwnej i outsider art zdziwi fakt, że twórca takiego kalibru jak Karol Wójciak Heródek nie doczekał dotychczas żadnego monograficznego opracowania na swój temat. Po 50 latach od śmierci artysty pojawiła się szansa na etnograficzny i kulturowy must have.
Stowarzyszenie Rozwoju Orawy z Jabłonki przy wsparciu Stowarzyszenia STOG z Krakowa i Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie i innych wspierających organizacji pozarządowych, instytucji kultury oraz placówek administracji publicznej w Małopolsce wydaje pionierską publikację – monografię dotyczącej rzeźbiarza Karola Wójciaka Heródka „Heródek – novy mit” Dotację przyznało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura ludowa i tradycyjna”.
„Heródek – novy mit” ujrzy światło dzienne w grudniu – w roku, w którym przyda 50-lecie śmierci artysty. Monografia stanowi wyjątkową kompilację badawczą, w której kultura i sztuka przenika się z etnografią. W książce poza tekstami dotyczącymi Heródka m.in. autorstwa pasjonatów, etnografów i pracowników muzealnych instytucji kultury, znajdą się m.in. wywiady z mieszkańcami Orawy.
Praca zbiorowa pod redakcją Mai Kubackiej będzie miała charakter wielogłosu, który przypomni stary mit o samorodnym rzeźbiarzu, Innym – szczerym i naiwnym, ale także zarysuje nową perspektywę spojrzenia na Artystę. „W tym przekazie chcemy najsilniej zaakcentować, jak patrzymy na Heródka i jego sztukę dzisiaj. Podejmiemy próbę opowiedzenia nowego mitu, składając jednocześnie głęboki pokłon w stronę przeszłości. To ostatni moment, by ją uchwycić. Do podjęcia dyskusji na temat fenomenu Heródka obliguje nas pryzmat pięćdziesięciu lat upływających od czasów, w których żył i tworzył. Nadrabiamy zaległości. Jesteśmy to Heródkowi winni.” – mówi Maja Kubacka.
Wydanie to pozycja o charakterze dokumentalno-publicystyczno-albumowym. Dotąd fotografie dzieł Heródka można było obejrzeć tylko w rozproszonych publikacjach czy w internetowych galeriach muzeów posiadających „gnotki” Wójciaka w swoich kolekcjach. W ramach przygotowań do wydania monografii Stowarzyszenie STOG z Krakowa stworzyło fotograficzne archiwum rzeźb (dostępne na stronie herodek.pl). Monografia będzie jego znaczącym i merytorycznym uzupełnieniem. Publikacja nie tylko upamiętni życie, twórczość i działalność społeczną Karola Wójciaka Heródka, ale także będzie formą ochrony i upowszechniania dziedzictwa kulturowego Orawy. Ważną jej częścią będą konteksty
związane z artystą, pojawiające się w poezji, plastyce i dramacie.
Udostępnił Ignacy Mikusiak Lipnica Wielka, fot. NN, data 15 maja 1968
„Heródek – novy mit”
Monografia powstała w ramach dofinansowania przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Karol Wójciak Heródek (1892-1969) zwany „orawskim Nikiforem”, rzeźbiarz ludowy z Lipnicy Wielkiej. Żył samotnie, mieszkał w stajni, która służyła mu także za pracownię rzeźbiarską. Jeszcze kilka lat temu znany był tylko wąskiemu gronu fascynatów sztuki innej. Efekty jego twórczości były dotąd składowane w magazynach muzeów etnograficznych i prywatnych kolekcjach, wystawiane incydentalnie. W 2012 roku Maja Kubacka zrealizowała spektakl w oparciu o życie i twórczość artysty „Nieudany krewniak” (prezentowany w Teatrze Groteska), przywróciła fotografię na nagrobek artysty i przymierza się do organizacji wystawy zbierającej dostępne dzieła Herodka.
O redaktorce monografii:
Maja Kubacka – aktorka, absolwentka Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza w Warszawie Wydział Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku, zawodowo głównie związana z Teatrem Groteska. Miłośniczka sztuki artystów samorodnych. Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Inicjatorka i koordynatorka działań i projektów wokół artysty, m. in. HERODEK.PL, "Z Orawy w świat…". Autorka dramatu i reżyserka spektaklu „Nieudany krewniak” (Kraków 2012) i "Nasz Heródek lipnicki-posiad teatralny" (Lipnica Wielka 2017) na podstawie życia i twórczości Karola Wójciaka Heródka. Od 2012 działała na rzecz twórcy indywidualnie, a od 2015 roku z ramienia Stowarzyszenia STOG-u. Członkini Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
* Zdjęcie główne: Maja Kubacka, fot. Klaudyna Schubert