Tekst: Katarzyna Kraczoń
Przez trzy miesiące (od czerwca do sierpnia) 2019 roku w Galerii Sztuki Ludowej Stowarzyszenia Twórców Ludowych prezentowano wystawę zatytułowaną Jan Koloczek – Marzenia. Znalazły się na niej prace jednego z najciekawszych nieprofesjonalnych artystów średniego pokolenia działających na Opolszczyźnie. Urodził się i mieszka w Nysie. Tworzy przede wszystkim polichromowane rzeźby w drewnie oraz obrazy na płótnie. Jego ekspresyjne kompozycje rzeźbiarskie i obrazy z mocnymi zestawieniami kolorystycznymi przyciągnęły tysiące zwiedzających. Poniżej zamieszczamy biografię artysty oraz kilka refleksji o jego twórczości.
Biografia
Jan Koloczek urodził się w 1964 roku w Otmuchowie. Obecnie mieszka w Nysie. Od najmłodszych lat przejawiał uzdolnienia plastyczne. Swoje zamiłowania odziedziczył po ojcu, który zajmował się metaloplastyką. W Nysie Jan Koloczek ukończył szkołę podstawową a następnie technikum mechaniczne. Wówczas po raz pierwszy spróbował malować na płótnie. Po ukończeniu szkoły średniej zamierzał wstąpić do seminarium duchownego. Szybko jednak zrezygnował z tego pomysłu i wkrótce rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Po dwóch latach studiów opuścił uczelnię i powrócił do Nysy. Pracował m.in. w kopalni na Górnym Śląsku, w Fabryce Samochodów Dostawczych, a także jako ślusarz. Przez długi czas poszukiwał możliwości przedstawienia sztuki w kilku wymiarach, dlatego spróbował rzeźbienia w drewnie. Początkowo rzeźbił wyłącznie dla własnej przyjemności. Z tego okresu pochodzą takie prace, jak kompozycja w formie kapliczki, pamiątka I komunii świętej syna Adama czy Krzyż powodziowy z dwoma lichtarzami. W 1999 roku artysta po raz pierwszy zaprezentował swoje prace na wystawie w Otmuchowie.
Początkowo bardzo niechętnie rozstawał się ze swoimi pracami, twierdząc, że nie może ich sprzedawać. Z czasem dużą część rzeźb nyskiego artysty nabył śląski kolekcjoner Stanisław Trefon, wiele pozyskała też Ilona Zając-Kozłowska i Bogdan Jasiński. W latach 2003‒2009 Koloczek tworzył niezwykle intensywnie. Znacznej przemianie uległa forma i kolorystyka jego prac. Kolejny przełom w jego twórczości nastąpił w 2014 roku. Powstały wówczas serie rzeźb znakomite pod względem malarskim i symbolicznym. Były one prezentowane na wystawach w Otmuchowie (1999), Musznej (2000), Prudniku (2003, 2016), Opolu (2009, 2017), Dziekanowicach (2011), Głubczycach (2018), we Wrocławiu (2019), Lublinie (2019) i w Otrębusach (2019).
Prace Jana Koloczka znajdują się obecnie w zbiorach Muzeum w Prudniku, Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu i Wielkopolskim Parku Etnograficznym w Dziekanowicach. Wielkim admiratorem jego twórczości jest prof. Marian Pokropek, założyciel Muzeum Polskiej Sztuki Ludowej w Otrębusach. Dzieła artysty posiadają też prywatni kolekcjonerzy w różnych krajach. [1]
Jan Koloczek, fot. P. Onochin
Twórczość
Twórczość Jana Koloczka można niewątpliwie określić mianem oryginalnej. Artysta potrafi zaskakiwać a w swoich pracach niejednokrotnie odzwierciedla stan swojego ducha. Kluczową ideą do zrozumienia świata jest dla niego sacrum. Wszystko zostało stworzone w jakimś celu przez ponadczasową i działającą w wielu wymiarach moc, na określenie której najczęściej używa się słowa Bóg. Jako człowiek religijny twórca często wykonuje dzieła nawiązujące do tematyki chrześcijańskiej i biblijnej (kapliczki, Chrystus Król, Maryja Królowa, Św. Jakub, Drzewo życia, cykl sakralny: Brama, Jedność, Światło matki, Światło świata, Adam i Ewa i in.). Kolejna cecha, która definiuje tego artystę to nieskrępowana wolność twórcza. Wolność to skrzydła a te niewątpliwie kojarzą się z aniołami, których nie brakuje w jego bogatej twórczości. Większość z nich to przedstawienia Aniołów Stróżów. W jego świecie każdym człowiekiem opiekuje się anioł posiadający zbliżone doń cechy osobowości. I tak powstał Anioł Wędrowca, Anioł Uzdrowiciela, ale są też inne np. anioły idei – Anioł Duszy czy Anioł snu, którego autor ubrał w piękną suknię w kolorze błękitu ze złotymi gwiazdami. Tak Jan Koloczek wyobraża sobie anioła czuwającego nad zasypiającym wszechświatem.
Charakterystyczne dla tej twórczości jest również to, że jedna rzeźba kreuje kolejną i w ten sposób powstają cykle, a wśród nich Motyle, Żywioły, Pory roku, Rok, Znaki zodiaku i inne.
Jan Koloczek jest perfekcjonistą, zatem zarówno forma, jak i detale są dla niego niezwykle istotne. Powierzchnie jego prac są wypracowane zarówno pod względem malarskim, jak i rzeźbiarskim. W ciągu 27 lat swojej działalności artysta stworzył własny, niepowtarzalny styl. Jego prace przykuwają uwagę wielobarwną, intensywną polichromią i dynamiką. Na szczególną uwagę zasługują rzeźby w formie ażuru (Duch Sztuki, Słoneczny Wiatr, Światło Świata). Wykonanie takich prac wymaga znakomitej znajomości materiału i dużych umiejętności.
Wrażliwość na kolor i ogromne wyczucie materii świata ludzkich myśli i fantazji oddają także jego obrazy, które emanują wielością i intensywnością barw oraz doskonale odzwierciedlają bogate wnętrze artysty – ciąg marzeń niezwyczajnego człowieka.
Wystawa “Jan Koloczek – Marzenia”, fot. P. Onochin
Wystawa “Jan Koloczek – Marzenia”, fot. P. Onochin
O wystawie
Znakiem rozpoznawczym twórczości Jana Koloczka są postacie o bujnych włosach przechodzące w różne mniej lub bardziej rozbudowane, dynamiczne formy przestrzenne, niezwykle barwne i zmuszające do refleksji.
Artysta poddaje się własnej wyobraźni, ucieka w świat sennych marzeń, przekracza granice czasu i kosmosu, próbuje zmaterializować to, co niewidzialne, zamknąć w skończonej formie świat astrologii, natury i żywiołów. O tym, że jest to twórczość metaforyczna, pełna tajemnic i niedopowiedzeń wspominał sam artysta w jednym z wywiadów: Lubię metafizykę, metaforę. Lubię przekazywać myśl nie bezpośrednio, tylko zakamuflowaną – taką, którą trzeba odczytać. Nieraz bywało, że ktoś pytał mnie, czy dobrze odczytał moją pracę. Zawsze wtedy mówię, że wskazana przez widza interpretacja jest też dobra, bo patrzący dostrzega w tym swoją osobę. To bardzo ważne, żeby zobaczyć. Zdecydowanie gorzej jest, jeśli przechodzi się obojętnie i nie zwraca uwagi na prezentowany obraz lub rzeźbę. [2]
Na Wystawie w Galerii Sztuki Ludowej STL pokazano kilkadziesiąt rzeźb i obrazów artysty z różnych okresów jego twórczości. Znalazły się tu prace o tematyce sakralnej, przedstawienia aniołów, postacie baśniowe i symboliczne oraz ptaki. Niektóre z nich tworzą cykle tematyczne – Pory roku, Rok, Znaki zodiaku, Żywioły… Inne są na wskroś metaforyczne i symboliczne np. Artystyczne DNA, Odrodzenie, Duch sztuki, Marzenia. Z dynamicznymi, ażurowymi i wielokolorowymi rzeźbami doskonale komponują się obrazy na płótnie o podobnej tematyce. Całość ekspozycji uderza feerią barw i przenikających się kształtów. Prace pochodzą z Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu-Bierkowicach i z prywatnej kolekcji Bogdana Jasińskiego z Opola.[3]
Jego prace zachwycają i wręcz zmuszają do refleksji, a także podjęcia próby wejścia w świat marzeń artysty. Może ktoś odnajdzie w nim również swoje marzenia…
Wystawa: Jan Koloczek Marzenia, czerwiec – sierpień 2019.
Kurator wystawy: Katarzyna Kraczoń.
Organizator: Stowarzyszenie Twórców Ludowych.
Wystawę dofinansowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Przypisy
[1] B. Jasiński, Jan Koloczek. Marzenia/sny, [katalog towarzyszący wystawie prezentowanej w Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu], Opole 2017, s. 4‒7.
[2] Rozmowy Małgorzaty Matuszewskiej: „Życie bez barw byłoby smutne”, https://mnwr.pl/zycie-bez-barw-byloby-smutne/, (dostęp: 4.06.2019).
[3] Więcej o wystawie: Jan Koloczek Marzenia, [folder do wystawy w Galerii Sztuki Ludowej STL], Lublin 2019.
* Zdjęcie na górze: Wystawa “Jan Koloczek – Marzenia”, fot. P. Onochin