W Kujawsko-Dobrzyńskim Parku Etnograficznym w Kłóbce w sobotę odbyła się uroczystość otwarcia zabytkowego osiemnastowiecznego kościoła z Brzeźna. Pobłogosławienia „muzealnej” świątyni dokonał bp Wiesław Alojzy Mering, ordynariusz diecezji włocławskiej.
W tym wyjątkowym, dla kujawskich muzealników wydarzeniu, które miało miejsce 30 września br. wzięła udział Magdalena Gawin, wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego, generalna konserwator zabytków. W swoim wystąpieniu podkreśliła jak ważny jest szacunek dla przeszłości, kunsztu artystycznego, tradycji i tożsamości. „Polska modernizując się i unowocześniając powinna dbać o dziedzictwo i o przeszłość” – powiedziała podczas przemowy wiceminister Magdalena Gawin.
Udostępnienie wnętrza świątyni jako stałej ekspozycji muzealnej zakończyło realizowany od czerwca ubiegłego roku projekt obejmujący przeniesienie kościoła i jego rekonstrukcję w obrębie wsi skansenowskiej.
Oprócz prac budowlano-konserwatorskich przedsięwzięcie obejmowało gromadzenie zabytków do wyposażenia kościoła. W wyniku licznych kwerend realizowanych przez autorkę scenariusza aranżacji kościoła p. Krystynę Pawłowską, włocławskie muzeum pozyskało ponad sto pięćdziesiąt zabytków kościelnych, z których dużą część poddano konserwacji. Główne elementy wyposażenia – dwa ołtarze z Brzeźna oraz ambonę z kościoła w Ostrowitem k. Lipna przywrócono do stanu pierwotnego z XVIII w. dzięki dofinansowaniu w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Od czerwca do sierpnia b.r. trwały żmudne prace konserwatorskie przy polichromiach kościoła. Zostały one zrealizowane przez Pracownię Konserwatorską Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.
Wnętrze kościoła z Brzeźna – rekonstrukcja w Kujawsko-Dobrzyńskim Parku Etnograficznym w Kłóbce, fot. z arch. MZKiD
Drewniany kościół z Brzeźna w powiecie lipnowskim pierwotnie miał formę ośmiobocznej kaplicy, która została wzniesiona w 2. ćw. XVIII w. obok dworu Rościszewskich, ówczesnych właścicieli wsi. Około 1789 r. dobudowano do niej korpus nawy. W wyniku rozbudowy powstał kościół salowy
z prezbiterium, którego ściany stanowi dawna kaplica. W tym kształcie świątynia funkcjonowała do 1914 r.
W kolejnych latach bryła budynku ulegała zmianom. Kościół był użytkowany do 1996 r., kiedy to jego funkcje zaczęła stopniowo przejmować wzniesiona obok murowana świątynia. Przyczyniło się to do postępującego niszczenia zabytku. Ostatecznie w dniu 21 czerwca 2016 r., z inicjatywy miejscowego proboszcza, przy życzliwym zezwoleniu władz kościelnych kościół przekazano muzeum we Włocławku.
Przeniesioną do Kłóbki budowlę odtworzono w jej pierwotnym, barokowym kształcie. Zgodnie ze źródłami archiwalnymi dachy pokryto gontem osikowym, a barokową wieżyczkę z baniastym hełmem obito wiórem osikowym. W wieżyczce zawieszono dzwon pochodzący prawdopodobnie jeszcze
z pierwotnej kaplicy, odlany w toruńskiej ludwisarni Fryderyka Becka w 1729 r.
Wnętrze kościoła odtworzono zgodnie z jego stanem sprzed rozbiórki. Znajduje się w nim empora (chór muzyczny) wsparta na dwóch słupach a pod sufitem szeroka faseta z malarskim fryzem z kartuszami o motywach maryjnych i chrystusowych. Na suficie w otoczeniu kłębiastych obłoków umieszczone jest przedstawienie Maryi Niepokalanej. Wyposażenie i wystrój wnętrza pochodzą sprzed Soboru Watykańskiego II (1965 r.), gdy mszę odprawiano w rycie trydenckim, po łacinie, a kapłan, tak jak wierni, stał przodem do ołtarza.
Kościół można zwiedzać w godzinach otwarcia skansenu – w październiku codziennie oprócz poniedziałków w godzinach od 10.00 do 18.00, od listopada do kwietnia od godziny 10.00 do 16.00.
Wnętrze kościoła z Brzeźna – rekonstrukcja w Kujawsko-Dobrzyńskim Parku Etnograficznym w Kłóbce, fot. z arch. MZKiD
Przeniesienie kościoła z Brzeźna i jego rekonstrukcja w Kujawsko-Dobrzyńskim Parku Etnograficznym w Kłóbce zostały sfinansowane z środków Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Zadanie pn. „Konserwacja XVIII wiecznych ołtarzy i ambony do wyposażenia kościoła z Brzeźna w Parku Etnograficznym w Kłóbce” dofinansowanego w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
* Zdjęcie na górze: Wnętrze kościoła z Brzeźna – rekonstrukcja w Kujawsko-Dobrzyńskim Parku Etnograficznym w Kłóbce, fot. z arch. MZKiD